ارز دیجیتال چیست و چه کاربردی دارد؟
ارز های دیجیتال یک دارایی نسبتا جدید هستند که بیش از یک دهه از عمر آنها میگذرد. این بازار در ابتدا ناشناس بود اما به مرور توانست نظر عده بیشتری را جلب و آنها را به سرمایهگذار راغب کند. اولین رمزارز بیتکوین بود که در زمان معرفی، بیش از چند سنت قیمت نداشت اما در عرض چند سال توانست به قیمت چند هزار دلاری برسد. چنین رشد دارایی در هیچیک از حوزههای سرمایهگذاری دیده نمیشود. بههمیندلیل بهزودی مردم زیادی از سراسر دنیا به سمت سرمایهگذاری روی ارزهای دیجیتال آمدند. ارزهای دیجیتال نیز در طی این سالها تنوع زیادی پیدا کرده و کاربردهای مختلفی دارند.
در ادامه به بررسی این فناوری، ویژگیهای آن و نکاتی درباره سرمایهگذاری و خرید کریپتو خواهیم پرداخت.
ارز دیجیتال چیست؟
ارز دیجیتال یک سیستم پرداخت دیجیتالی و بهنوعی پول دیجیتالی است که برای انجام تراکنش نیازی به نهادهای واسطهای نظیر بانکها ندارد. لازم نیست تراکنشها تحت نظارت و کنترل باشند. آنها به صورت همتابههمتا و به صورت غیرمتمرکز انجام میشوند یعنی اشخاص مستقیما برای هم رمزارز میفرستند. بنابراین هرجایی که اینترنت باشد امکان انجام این تراکنشها وجود دارد.
اطلاعات تراکنشها در دیتابیسهای بزرگی به نام دفتر کل که مبتنی بر فناوری بلاکچین هستند و مثل یک دیتابیس بزرگ عمل میکنند ذخیره میشوند. به این فناوری DeFi یا امور مالی توزیعشده میگویند.
در فناوری ارزهای دیجیتال از رمزنگاری استفاده میشود که هدف آن تامین امنیت تراکنشها و جلوگیری از هک شدن سیستمها است. در این زمینه روشهای مختلفی مثل توابع هش، رمزنگاری منحنی بیزی، کلید عمومی و خصوصی و غیره کاربرد دارند.
برای به دست آوردن ارزهای دیجیتال روشهای مختلفی وجود دارد. اما رایجترین روشها استخراج یا خرید از صرافی است. بااینحال مهمترین کاربرد آنها تا به امروز ترید کردن و سرمایهگذاری بوده است چراکه هنوز کسبوکارهای کمی در دنیا هستند که ارزهای دیجیتال را بهجای پول واقعی میپذیرند.
پیدایش ارزهای دیجیتال
اولین ارز دیجیتال بیتکوین بود که در سال ۲۰۰۹ توسط شخص ناشناسی به نام ساتوشی ناکاموتو بنیانگذاری شد و تاکنون یکی از محبوبترین کریپتوهای بازار است. قبل از بیتکوین هم تلاشهایی در راستای ایجاد یک سیستم پرداخت دیجیتالی انجامشده بود اما بیتکوین توانست موفقیت چشمگیری به دست آورد.
هدف اولیه بیتکوین تبدیلشدن به یک دارایی دیجیتالی برای انجام معاملات روزمره بود. میخواست جای دلار و سیستم بانکداری سنتی را بگیرد. بااینکه امروزه بیتکوین حدود نیمی از ارزش بازار کریپتو را در دست دارد و هنوز بعد از نوسانات قیمت وحشتناکی که تجربه کرده، محبوبترین رمزارز بازار است اما تابهحال نتوانسته جای دلار را در معاملات بگیرد.
برخی منتقدان، بیتکوین را تنها یک دارایی جذاب برای تریدینگ و سرمایهگذاری میدانند ولی برخی معتقدند که بیتکوین میتواند رمزارز اول دنیا شود. واقعیت این است که با وجود پیشرفتهای خوبی که انجامشده هنوز تا رسیدن به آن نقطه فاصله زیادی دارد.
ارزش بیتکوین در سال ۲۰۲۱ تا بیش از ۶۷۰۰۰ دلار هم بالا رفت و در سال ۲۰۲۲ یک سقوط پرشیب به زیر ۲۰ هزار دلار را تجربه کرد. بااینحال بیتکوین تا قبل از ۲۰۱۸ هیچگاه به بیش از ۴۰۰۰ دلار نرسیده بود.
بااینکه این کریپتو چنین کاهش ارزشی را تجربه کرده است اما اگر بازه بلندمدت را در نظر بگیریم عملکرد آن عالی بوده است. درحالحاضر بیتکوین به یک سرمایهگذاری سفتهبازی با ریسک بالا شبیه است و مشخص نیست در سالهای آینده عملکرد آن چطور باشد ولی بسیاری از کارشناسان معتقدند به دلیل محدودیت تعداد توکنهای آن که ۲۱ میلیون است در آینده به یک ارز دیجیتال کم یاب و ارزشمند تبدیل میشود.
بلاکچین و نقش آن در ارزهای دیجیتال
بااینکه بلاکچینها بسیار پیچیده به نظر میرسند اما مفهومی ساده دارند. آنها یک پایگاه داده هستند که اطلاعات تراکنشها را ثبت میکنند. دفتر کل توزیعشده (DLT) یک پایگاه داده غیرمتمرکز است که توسط کاربران خود مدیریت میشود. به بلاکچین نیز یک نوع DLT است که تراکنشهای آن با استفاده از هش، ثبت و رمزنگاری میشوند. بدان معنا که اگر یک بلاک در یک زنجیره تغییر یابد بلافاصله مشخص میشود.
علاوه بر بلاکچینهای عمومی بلاکچینهای خصوصی هم وجود دارند که توسط یک مجموعه مشخص از رایانهها که متعلق به شخص حقوقی یا حقیقی هستند اداره میشوند.
پلتفرمهای غیرمتمرکزی مثل اتریوم و بیتکوین که برای عملکرد خود نیاز به یک ارز دیجیتال دارند با استفاده از بلاکچینها کار میکنند. بلاکچین، فناوری دفتر کل توزیعشده است که امکان اجماع را به نود(Node) های شبکه میدهد. بهاینترتیب امکان انتقال وجه و اطلاعات در شبکه پدید میآید. همچنین با هر بار استخراج یک بلاک، بلاکچین توسعهیافته و حجم دفتر کل آن بیشتر میشود.
استخراج ارز دیجیتال چیست
استخراج، فرآیندی است که در آن کاربران برای تایید و اضافه کردن تراکنشها به بلاکچین با هم رقابت میکنند. استخراج در رمزارزهای مبتنی بر الگوریتم اثبات کار (PoW) وجود دارد و توسط شبکهای غیرمتمرکز از کامپیوترها که در سراسر جهان پخش هستند و کار تامین امنیت بلاکچین و تایید تراکنش آن را به عهده دارند انجام میشود. این کامپیوترها بهخاطر توان محاسباتی و سختافزارهایی که به کار میگیرند پاداش خواهند گرفت. درحقیقت ماینرها از شبکه مراقبت میکنند و در مقابل آن پاداش میگیرند.
تا یک دهه پیش هرکسی با یک کامپیوتر خانگی میتوانست ارز دیجیتال استخراج کند. اما بلاکچینها رشد کردند و قدرت محاسباتی مورد نیاز برای استخراج نیز بیشتر شد. بهاینترتیب استخراج برای کسانی که به صورت غیرحرفهای این کار را میکردند به کاری غیراقتصادی تبدیل گردید چراکه هزینهها بر سود ناشی از آن پیشی گرفت.
درحالحاضر بیشتر قدرت استخراج دنیا در اختیار شرکتها و استخرهای استخراج بزرگ است و تقریبا حالت متمرکز به خود گرفته. در مورد بیتکوین، استخراج آن شبیه راهاندازی یک مرکز داده بزرگ است. در ادامه روشهای مختلف استخراج را بررسی خواهیم کرد:
ماینینگ انفرادی
همه میتوانند سختافزار تخصصی استخراج کریپتو تهیه کرده و آن را برای کار به اینترنت وصل کنند. البته این کار در اوایل دهه ۲۰۱۰ بیش از امروز امکانپذیر بود. بااینحال هنوز هم کریپتوهای جدیدی معرفی میشوند که اگر از پروتکل اثبات کار استفاده کنند امکان استخراج فردی آنها با کامپیوترهای معمولی یا با GPU وجود دارد و میتوانند سوددهی داشته باشند.
استخر استخراج
سازمانها، برای رسیدن به حجم زیادی از سختافزار استخراج، منابع خود را ترکیب میکنند. استخرهای استخراج نیز در دسترس عموم هستند و همه میتوانند کامپیوتر یا سختافزارهای استخراج خود را وارد این شبکه نمایند. سود حاصل از استخراج به نسبت سختافزار و منابعی که افراد وارد استخر کردهاند بین آنها تقسیم خواهد شد.
استخراج ابری
در این روش لازم نیست خود کاربران سختافزار استخراج داشته باشند تا آنها را به اشتراک بگذارند بلکه این تجهیزات در یک مرکز بزرگ جمعآوری شدهاند و کاربران فقط هر ماه پولی برای اجاره آنها میدهند. معمولا در این روش میزان سود با میزان سرمایهگذاری اولیه متناسب است اما همیشه هم اینطور نیست و ممکن است ریسک بیشتری به همراه داشته باشد.
انواع ارز دیجیتال
از نگاه کلی ارزهای دیجیتال را میتوان به دو دسته کلی کریپتوکارنسی و توکنها تقسیمبندی کرد.
کوینها
کریپتوکارنسی شامل کوینها مثل بیتکوین و سایر آلتکوینها و نیز توکنهاست که داراییهایی با قابلیت برنامهنویسی هستند و روی یک بلاکچین غیراختصاصی راهاندازی میشوند.
کوینها مثل بیتکوین، بایننس و اتریوم یک نوع ارز هستند و بلاکچین مخصوص به خود را دارند. در اصطلاح بازار به هر کوینی بهجز بیتکوین، آلتکوین میگویند. این عبارت مخفف alternative to Bitcoin است و طیف وسیعی از کریپتوها را شامل میشود که هدف از معرفی همه آنها بهبود کاستیهای بیتکوین بوده است. بهعنوان مثال لایتکوین، پیرکوین، اتریوم و تتر همگی آلتکوین هستند.
بااینحال کوینها نیز از نظر عملکرد، کاربرد و ویژگیهای توکنومیک با هم فرق دارند. برخی از آنها سقف ارائه محدودی دارند مثل بیتکوین که محدود به ۲۱ میلیون است و برخی نامحدودند مثل دوجکوین.
توکنها
توکنها به صورت یک دارایی برنامهنویسی شده روی بلاکچینها ایجاد میشوند تا امکان فرمولبندی و اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم کنند. مالکیت آنها نیز بهوسیله قراردادهای هوشمند مدیریت میشود. معمولا از توکنها بهعنوان پول، سکه، دارایی دیجیتالی یا حتی سوخت یک پلتفرم استفاده میشود و قابلیت انجام تراکنش دارند.
استیبلکوینها هم یک دسته معروف از ارزهای دیجیتال هستند که ارزش هر توکن یا کوین آنها به یک دارایی فیزیکی مثل دلار یا طلا گره خورده و با آن برابر است. بهاینترتیب آنها از نوسانات وحشتناک بازار کریپتو در امان هستند.
توکنهای غیرقابل تعویض یا NFT ها دسته نسبتا جدیدی از داراییهای دیجیتالیاند که نمایانگر یک دارایی بیهمتا و غیرقابلجایگزینی هستند. مثلا یک کوین بیتکوین با یک کوین دیگر آن هیچ فرقی ندارد اما بلیط یکی از صندلیها در یک بازی مهم فوتبال میتواند یک NFT باشد چراکه با سایر صندلیهای ورزشگاه متفاوت و منحصربهفرد است. همینطور یک اثر هنری مثل یک نقاشی یا قطعه موسیقی و غیره.
بهتر است کاربران قبل از انتخاب هر دارایی و شروع سرمایهگذاری درباره نوع آن کریپتو و هدفی که برای آن ایجاد شده تحقیق کنند چراکه همه کریپتوها مناسب سرمایهگذاری نیستند.
محبوب ترین ارزهای دیجیتال کدامند
تا امروز چند ده هزار ارز دیجیتال مختلف در بازار کریپتو فعال هستند. رمزارزهای زیادی به وجود آمده و از بین رفتهاند و برخی از آنها هنوز پایدارند. بااینحال تعداد کمی از ارزهای دیجیتال توانستهاند عملکرد قابل قبولی داشته باشند و مردم را به سمت خود جذب کنند. در ادامه برخی از این رمزارزهای محبوب را بررسی خواهیم کرد:
۱) بیتکوین (BTC)
بیتکوین پادشاه ارزهای دیجیتال و طلای دیجیتال لقب دارد و سالهاست که حجم بالایی از ارزش بازار کریپتو را به خود اختصاص میدهد. این رمزارز بلاکچین مخصوص به خود را دارد و ماینرها مشغول استخراج آن هستند. اما میزان پاداش استخراج هر چهار سال یکبار نصف میشود. بااینحال هنوز سالها زمان میبرد تا سقف استخراج ۲۱ میلیون سکه را ببیند. مهمترین ویژگیهای بلاکچین ویندوز، غیرمتمرکز بودن و امنیت بالاست. همچنین با توجه به تغییر قیمت چشمگیری که در یک دهه گذشته داشته است بهعنوان یک ذخیره ارزش مناسب دیده میشود.
۲) اتر (ETH)
اتر رمزارز بومی بلاکچین اتریوم است که آن را ملکه ارزهای دیجیتال و نفت دیجیتال نیز میخوانند. قیمت لحظه ای اتریوم به تقاضای بازار بستگی دارد و درحالحاضر دومین رمزارز بازار از نظر میزان ارزش است. همچنین امکان ایجاد داراییهای برنامهنویسی شده را برای ایجاد و راهاندازی اپلیکیشنهای غیرمتمرکز میدهد. این بلاکچین درحالحاضر از پروتکل اثبات کار استفاده میکند اما بهزودی به سمت اثبات سهام خواهد رفت.
برخلاف بیتکوین، اتریوم یک برنامه انتشار ثابت دارد و با ارتقای آن در سالهای پیش رو احتمالا ثبات قیمت بیشتر و تورم کمتری پیدا خواهد کرد. در گذشته در دورههایی که میزان تراکنشها بالا بوده کاربران با کارمزدهای بسیار بالایی مواجه شدهاند که باعث شده به سمت استفاده از سایر بلاکچینها بروند. بااینحال راهحلهای مقیاسپذیری اخیر که با عنوان لایه ۲ ارائه شدهاند موجب کاهش هزینه تراکنشها شده و درعینحال تضمینی برای امنیت شبکه اتریوم هستند.
۳) تتر (USDT)
تتر یک استیبلکوین است که ارزش آن با ارزش یک دلار آمریکا برابری میکند. به ازای هر یک توکن تتری که منتشر میشود در بنیاد تتر یک دلار نگهداری خواهد شد. ازآنجاییکه تتر قدیمیترین استیبلکوین است ارزش بازار زیادی دارد و بسیاری از کاربران بهجای تبدیل دارایی خود به دلار ترجیح میدهند از این کریپتو استفاده کنند.
۴) بایننس کوین (BNB)
درحالحاضر بایننس کوین چهارمین رمزارز بازار از نظر میزان ارزش است. این توکن مربوط به صرافی بایننس است که یکی از بزرگترین صرافیهای ارز دیجیتال دنیاست. بایننس کوین ابتدا روی بلاکچین اتریوم ایجاد شد اما پس از مدتی به زنجیره بایننس انتقال یافت و تبدیل به رقیبی برای اتریوم گردید. این روزها بایننس کوین یکی از بهترین توکنهای کاربردی بازار است که سرعت تراکنش آن بالا و درعینحال کارمزد پایینی دارد و اکوسیستمی نسبتا بزرگ از برنامههای کاربردی را در خود جای داده است.
بایننس کوین برای تعداد توکنهای خود سقف مشخصی در نظر نگرفته اما یک سیستم توکنسوزی دارد که در بازههای زمانی مشخصی مقداری از توکنها را نابود میکند تا ذخایر آن را بهخاطر ثابت نگه داشتن قیمت این دارایی پایین بیاورد.
۵) یو اس دی کوین (USDC)
این استیبل کوین روی شبکه اتریوم ایجاد شده است و مثل تتر، ارزش آن به دلار آمریکا گره خورده. ویژگی USDC، پایداری، شفافیت و راحتی است که به کاربران امکان انتقال ۲۴ ساعته این توکن را در ۷ روز هفته میشود. USDC توسط بنیاد سیرکل منتشر میشود که مسئول حفظ برابری ارزش آن با دلار است.
مزایا و معایب ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال از ابتدا با هدف ایجاد یک تغییر انقلابی در صنعت مالی ایجاد شدند. اما هر سیستم جدیدی مزایا و معایب خاص خود را دارد. کریپتوکارنسی نیز از این قضیه مستثنی نیست. ادامه به برخی از مهمترین مزایا و معایب ارزهای دیجیتال اشاره خواهیم کرد.
مزایای ارزهای دیجیتال
- انتقال ارزهای دیجیتال ساده و سریع است. هر ارز دیجیتالی مثل بیتکوین را میتوان به سادگی بهوسیله یک کامپیوتر یا تلفن موبایل بین کیف پولهای مختلف جابجا کرد. فقط کافیست کلید عمومی آنها را در اختیار داشته باشیم.
- سیستم پرداخت در ارزهای دیجیتال همتابههمتاست و متکی به نهادهای واسطهای نظیر بانکها نیست. بهاینترتیب احتمال خطا از طریق مشکلات بانکی و ایراداتی که در شبکههای بانکی پیش میآید از بین خواهد رفت.
- ارزهای دیجیتال ارسال دارایی، با هر مقدار را بین افراد تسهیل میکنند و امنیت پرداخت از طریق کلید عمومی و خصوصی و شکلهای مختلف رمزنگاری و تامین امنیت که در شبکههای اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) وجود دارد تامین میگردد.
- به دلیل نبودن واسطهها و عدم نیاز به کنترل و تایید تراکنش توسط آنها، پرداختها با سرعت خیلی بیشتری نسبت به پول معمولی انجام میشود. دریافت وام از سیستمهای بلاکچین در طی چند دقیقه امکانپذیر میشود.
- سرمایهگذاری روی ارزهای دیجیتال میتواند در بلندمدت باعث کسب سود شود. بسیاری از مردم با مشاهده تغییر ارز داراییهای کریپتو در یک دهه گذشته به این بازار روی آوردهاند.
معایب ارزهای دیجیتال
- بااینکه ادعا میشود تراکنشهای ارزهای دیجیتال کاملا ناشناس است اما این قضیه صددرصدی نیست. آژانسهای دولتی مثل اداره تحقیقات فدرال آمریکا (FBI) قدرت بررسی روند تراکنشهای انجامشده و رکوردهای ثبتشده از آنها را دارند. بهاینترتیب احتمال دارد دولتها بتوانند تراکنشهای مالی را زیر نظر بگیرند.
- یکی از مشکلاتی که باعث نگرانی شده استفاده از کریپتو در اعمال خلاف قانون و پولشویی است. همچنین از کریپتوها مورد حملات هکری زیادی هستند.
- مالکیت بخش زیادی از داراییهای کریپتو در دست نهنگهاست و این باعث میشود که حرکتهای آنها تاثیر زیادی بر بازار آن رمزارز بگذارد.
- استخراج نیز به سمت متمرکز شدن در دست نهادها و سرمایهگذاران کلان و استخرهای بزرگ رفته و این ترتیب ماهیت غیرمتمرکز کریپتو نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. همچنین تاثیرات زیستمحیطی مخربی نیز به همراه داشته است.
- امکان هک شدن کیف پولهای ارز دیجیتال و صرافیها زیاد است. در سالهای گذشته میلیونها دلار سرمایه از این طریق به سرقت رفته است.
- یکی از مهمترین مشکلاتی که در بازار کریپتو وجود دارد نوسان بیش از حد قیمتهاست. بهعنوان مثال قیمت بیتکوین در عرض یک سال از ۶۵ هزار دلار به زیر ۲۰ هزار دلار هم رسید. بهاینترتیب افراد زیادی معتقدند حباب در بازار کریپتو زیاد است.
- در بازار کریپتو هیچ نهاد نظارتی برای قانونگذاری مستقیم این بازار وجود ندارد. بنابراین روشهای حفاظت از آن نیز به صورت استاندارد و جمعی درنیامده است. این مسئله میتواند در بلندمدت موجب جذب مردم به روشهای پرداخت دیگری شود.
چطور ارز دیجیتال بخریم؟
روشهای مختلفی برای خرید ارز دیجیتال وجود دارد. علاقهمندان این فضا میتوانند از پیپال برای خریدوفروش برخی رمزارزها استفاده کنند. در برخی کشورها امکان انجام خرید آنها با استفاده از دستگاههای ATM مثل ATM های مخصوص بیتکوین نیز فراهم است.
پلتفرمهای مختلف نیز امکان خرید کریپتوکارنسی بهوسیله انتقالهای بانکی، انتقال کریپتو یا کارتهای اعتباری را فراهم کردهاند. اما همچنان راحتترین روش تهیه ارزهای دیجیتال خرید آنها از صرافی است.
خرید از صرافی در دسترس ترین روش در کشور ماست. به دلیل تحریمهای اقتصادی استفاده از سایر روشها برای ایرانیان بهسختی انجامپذیر است. اما لازم است در انتخاب صرافی نیز به قدر کافی دقت و وسواس به کار گرفته شود. صرافیهای زیادی در کشور فعال هستند و یکی از بهترین گزینهها، صرافی ارز دیجیتال کیوسک است.
کیوسک طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال مختلف شامل توکنها و کوینهای متفاوت را به کاربران خود ارائه میکند. درعینحال روند عضویت و احراز هویت سادهای دارد که متکی بر فناوری هوش مصنوعی است. کیوسک در ۲۴ ساعت شبانهروز در خدمت کاربران خود است و همه توان خود را به کار میگیرد تا تراکنشهای کاربران در سریعترین زمان ممکن انجام شود.
خرید و فروش کریپتو در کیوسک روند بسیار سادهای دارد که بخاطر زیبایی و کاربرپسند بودن پلتفرم آن، همه افراد با هر سطح اطلاعاتی میتوانند بهراحتی با آن کار کنند.
آیا ارزهای دیجیتال سرمایهگذاری خوبی هستند؟
سرمایهگذاری روی ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیت پرنوسان آن نسبتا پرخطر است. بهتر است افراد قبل از اینکه وارد این بازار شوند به فکر پرداخت بدهیها، پسانداز یا سرمایهگذاریهایی با درصد ریسک کمتر از ۱۰ درصد باشند.
اما اگر به این بازار علاقه زیادی دارند بهتر است پول اضافی خود را وارد آن کنند یعنی پولی که در صورت از دست رفتن آن زندگیشان دچار مشکل نشود. راه دیگر تنوع بخشیدن به سبد ارزهای دیجیتال است. این تنوع باعث کاهش ریسک میشود تا اگر ارزش یکی از داراییها همچون قیمت ارز دای یا هر ارز دیگری با کاهش زیادی مواجه شد، افزایش قیمت بقیه بتواند آن را جبران کند.
همچنین تحقیق درباره کریپتوهای مد نظر، اهداف آن پروژه و کاربرد آن نیز اهمیت زیادی دارد. بهتر است افراد قبل از انتخاب هر کریپتو ابتدا وایتپیپر یا طرح اصلی آن را مطالعه کنند تا با هدف راهاندازی پروژه آشنا شوند. کانالهای اجتماعی آن را بررسی نمایند و ببینند تیم آن متشکل از چه کسانی است و این افراد چه پیشینهای در حوزه ارزهای دیجیتال دارند.
پیشنهاد میشود افراد تازهکار از خرید رمزارزهای معروف بازار که درصد ریسک پایینتری دارند شروع کنند و پس از مدتی به عنوان مثال با خرید ارزهای معمولی تر همچون خرید ارز فانتوم تنوع بیشتری به سبد دارایی خود ببخشند.
جمعبندی
ارزهای دیجیتال داراییهای نسبتاً نوظهوری هستند که توانستهاند در مدتی کوتاه به محبوبیت زیادی برسند. آنها بر پایه فناوری بلاکچین و دفترکل توزیعشده کار میکنند. هر ارز دیجیتالی برای هدفی مشخص و کاربردی خاص ایجاد میشود بااینحال برخی از آنها نیز هدف معینی را دنبال نمیکنند. ارزهای دیجیتال به شکلهای مختلفی دستهبندی شده و هر یک ویژگیهای خاص خود را دارند. رویهمرفته بازار کریپتو با ویژگیهای مثبت و منفی متفاوت و ریسک زیادی همراه است و بههمیندلیل بهتر است قبل از سرمایهگذاری تحقیقات کاملی انجام شود.
نظرات