مهم ترین مواد شیمیایی خطرناک در خانه و….. که از آنها اطلاعی ندارید.
تعریف مواد شیمیایی خطرناک چیست
مواد شیمیایی خطرناک، به موادی اطلاق میشود که به علت دارا بودن خواص فیزیکی و شیمیایی خاص، خطراتی برای سلامت و ایمنی افراد و محیط زیست ایجاد میکنند. این خطرات شامل احتمال انفجار، حریق، سمی بودن، نفوذپذیری بالا، تاثیرات زیانبار بر محیط زیست و دیگر خطرات مشابه هستند.
مواد شیمیایی خطرناک ممکن است در صنایع مختلف مانند صنایع نفت، شیمیایی، داروسازی، پتروشیمی، فرآوری غذا و غیره به کار رود و همچنین در بسیاری از محیطهای زندگی روزمره نیز مانند برخی مواد شوینده، پاککنندهها، رنگها، رزینها و غیره دیده میشوند.
بدیهی است که مواد شیمیایی خطرناک در صورت عدم مدیریت صحیح و ایمنی، میتوانند برای سلامت و ایمنی افراد و محیط زیست خطرات جدی ایجاد کنند. برای اینکه این خطرات کاهش یابند، باید از طریق برنامههای ایمنی، آموزشهای ایمنی و استفاده از تجهیزات و تکنولوژیهای مدیریت خطرات، مدیریت ایمنی این مواد صورت پذیرد.
علائم مواد شیمیایی خطرناک چیه؟
علائم مواد شیمیایی خطرناک ممکن است متنوع باشد و به عوامل مختلفی مانند نوع و خصوصیات ماده، دسترسی و تعامل با آن، میزان تعرض و غیره بستگی دارد. اما برخی از علائم مواد شیمیایی خطرناک عبارتند از:
۱. بوی ناشایست
۲. چشم سوزی، سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ
۳. تحریک و التهاب پوست، چشم و مجاری تنفسی
۴. ایجاد حساسیت و الرژی
۵. ایجاد تحریک و التهاب در گلو و دهان
۶. ایجاد حالت اضطراب و نفسکشیدگی
۷. ایجاد تنگی نفس، آسم و سایر بیماریهای تنفسی
۸. ایجاد احتمال بروز حریق، انفجار و دود و گازهای سمی
برای ایمنی از مواد شیمیایی خطرناک، بهتر است این مواد را با توجه به دستورالعملهای ایمنی و آموزشهای مرتبط با آنها استفاده کرد و در صورت بروز هرگونه علامت خطرناک باید فوراً اقدامات لازم را برای محافظت از سلامتی و ایمنی خود و دیگران انجام داد.
راهنمای مواد شیمیایی خطرناک
راهنمای مواد شیمیایی خطرناک به عنوان یک سری دستورالعملها و اقدامات ایمنی، برای محافظت از سلامت و ایمنی فرد استفاده کننده و دیگران در محل کار، خانه یا هر محیط دیگری که ممکن است با مواد شیمیایی خطرناک در آن مواجه شوند، تهیه میشود. در ادامه، برخی از مواردی که در راهنمای مواد شیمیایی خطرناک میتواند شامل آن باشد را بررسی خواهیم کرد:
۱- برچسبهای هشداردهنده: محصولات شیمیایی خطرناک به دلیل خطراتی که با خود دارند باید با برچسبهای هشداردهنده مطابق با استانداردهای ملی و بینالمللی برچسبگذاری شوند. این برچسبها باید اطلاعاتی مانند نام ماده، کد شیمیایی، نشانههای خطر، تدابیر ایمنی و دستورالعملهای اولیه را در بر داشته باشند.
۲- فهرست مواد خطرناک: برای اطلاع از خصوصیات و خطرات مواد شیمیایی، باید به فهرست مواد خطرناک دسترسی داشته باشید. این فهرست به طور عمده شامل مواد شیمیایی خطرناک با خطرات مختلف مانند سمی، آتشزا، انفجاری و … است.
۳- ذخیره سازی صحیح: مواد شیمیایی خطرناک باید در محیطی مناسب و با شرایط کنترل شده ذخیره شوند. در این صورت، خطرات ناشی از نشت و تماس مستقیم با این مواد کاهش مییابد. برای ذخیره سازی صحیح مواد شیمیایی خطرناک باید به موارد زیر توجه شود:
- محیط ذخیره سازی باید دارای تهویه مناسب باشد تا جلوگیری از تجمع بخارات شیمیایی و احتمال انفجار شود.
- مواد شیمیایی خطرناک باید در قفسههای مناسب و به فاصله ایمنی از یکدیگر و مواد دیگر ذخیره شوند.
- برچسبگذاری صحیح محصولات و مواد شیمیایی خطرناک ضروری است. در برچسب باید نام محصول، خطرات مربوطه و دستورالعملهای ایمنی موردنیاز برای استفاده و دفع محصول موجود باشد.
- همچنین، باید اطمینان حاصل شود که فردی که مواد شیمیایی را نگهداری میکند، دارای آموزشهای لازم در زمینه استفاده، نگهداری و دفع این مواد است.
۴- تجهیزات ایمنی: استفاده از تجهیزات ایمنی مانند دستکش، عینک، ماسک، لباسهای مخصوص و … برای جلوگیری از تماس مستقیم با مواد شیمیایی و ایجاد موانعی برای ورود مواد به داخل بدن افراد بسیار مهم است.
۵- تدابیر اولیه در صورت بروز حادثه: تدابیر اولیه در صورت بروز حادثه مانند حریق، انفجار، نشت و … برای جلوگیری از خطرات و صدمات جسمی و مالی بسیار ضروری هستند. باید دستورالعملهایی برای خاموش کردن حریق، اخلال کردن ارتباطات الکترونیکی، ایجاد تهویه مناسب و … در نزدیکی محل کار وجود داشته باشد.
در نهایت، برای حفظ سلامت و ایمنی در مقابل خطرات مواد شیمیایی خطرناک، باید دقت و احتیاط لازم را در انجام کارهای مرتبط با این مواد به خرج داد و به راهنمای مواد شیمیایی خطرناک توجه کرد. همچنین، در صورت بروز هرگونه حادثه باید به سرعت اقدامات مناسب را انجام داد تا خطرات و صدمات به حداقل رسانده شوند.
انواع مواد شیمیایی خطرناک چیست؟
مواد شیمیایی خطرناک به دلیل ترکیبات و خصوصیات شیمیاییشان میتوانند خطرات مختلفی برای سلامت انسانها و محیط زیست ایجاد کنند. برخی از انواع مواد شیمیایی خطرناک عبارتند از:
۱- مواد سمی: این مواد با تماس مستقیم با پوست، مصرف خوراکی یا تنفس در دسته انواع مواد شیمیایی خطرناک قرار میگیرند. مثالهایی از این دسته مواد شامل سیانید، سرب، جیوه، رادیواکتیو و آرسنیک هستند.
۲- مواد انفجاری: موادی که در شرایط خاص مانند حرارت، ضربه، فرکانس و شوک منفی قابل انفجار هستند. این مواد معمولاً در صنایع شیمیایی، معدنی و نفتی استفاده میشوند. مثالهایی از این دسته مواد شامل نیتروگلیسرین، تیزرباران، پتاسیم کلرات و هیدرازین هستند.
۳- مواد اشعهزا: موادی که با تولید پرتوهای الکترومغناطیسی و یا اشعههای یونیزه، میتوانند باعث تغییرات وارد بر سلولهای بدن شوند. این مواد معمولاً در پزشکی، پتروشیمی و صنایع هستهای استفاده میشوند. مثالهایی از این دسته مواد شامل رادیوم، رادون، پلوتونیوم و یود-۱۳۱ هستند.
۴- مواد قابل اشتعال: موادی که در شرایط خاص مانند حرارت، نور و یا فرکانس، به سرعت به شکل آتش سوزی اشتعال میگیرند. این مواد معمولاً در صنایع شیمیایی، الکترونیکی و پلاستیکی استفاده میشوند.
مواد شیمیایی خطرناک در آزمایشگاه
آزمایشگاههای شیمیایی معمولاً شامل مواد شیمیایی خطرناک هستند، به دلیل اینکه در آنها به تولید، تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی پرداخته میشود. مواد شیمیایی خطرناک ممکن است در آزمایشگاهها در قالب مواد مایع، جامد، گازی و یا همراه با ترکیبات دیگر به کار روند. برخی از مواد شیمیایی خطرناک که در آزمایشگاهها ممکن است به کار روند شامل موارد زیر هستند:
- اسیدها و بازها: اسیدها و بازها به طور گسترده در آزمایشگاههای شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند و میتوانند خطرناک باشند. به عنوان مثال، هیدروکلریک اسید، نیتریک اسید، سولفوریک اسید و آمونیاک به عنوان بازهای شیمیایی خطرناک شناخته میشوند.
- حلالهای آلی: حلالهای آلی معمولاً موادی هستند که به طور گسترده در آزمایشگاههای شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند. این حلالها میتوانند برای ایجاد اتمسفر اکسیژن کم، انتقال حرارت و یا استخراج مواد شیمیایی مورد استفاده قرار بگیرند. برخی از حلالهای آلی شامل بنزن، تولوئن، اتانول و اتر دیاکسید هستند.
- رادیواکتیو مواد: موادی هستند که قابلیت انتشار پرتوهای رادیواکتیوی را دارا هستند. این مواد ممکن است در اثر واکنش هستهای، همانند تجزیههای نووی و یا از طریق فرآیندهای تولید انرژی، تولید شوند.رادیواکتیویته یک ماده با انتشار پرتوهای رادیواکتیوی تعیین میشود. پرتوهای رادیواکتیو شامل پرتوهای الکترومغناطیسی و یا ذرات باردار، مانند پروتونها، نوترونها و الکترونها هستند. این پرتوها ممکن است برای سلولهای بدن اثرات زیانباری داشته باشند و به آسیب رساندن DNA و تغییرات ژنتیکی در سلولها منجر شوند. بنابراین، مواد رادیواکتیو برای سلامتی انسان و محیط زیست خطرناک هستند و باید با احتیاط و توجه به دستورالعملهای ایمنی، ذخیره و کنترل شوند.از برخی از رادیواکتیو مواد در تولید انرژی هستهای، درمان بیماریهای سرطانی، تحقیقات در علوم شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی استفاده میشود. اما همچنین اگر به درستی مدیریت نشوند، میتوانند خطرناک برای محیط زیست و انسان باشند. به همین دلیل، بسیاری از کشورها، آژانسهای بینالمللی و سازمانهای بینالمللی مجموعهای از قوانین و دستورالعملها برای مدیریت، کنترل و حمایت از رادیواکتیو مواد ایجاد کردهاند.
طبقه بندی مواد شیمیایی خطرناک
مواد شیمیایی خطرناک بر اساس نوع خطر ویژهای که میتوانند برای انسان و محیط زیست داشته باشند، به طور کلی در چهار دسته طبقهبندی میشوند:
۱- مواد شیمـیایی خطرناک برای انفجار: این دسته شامل موادی مانند نیتروژناتها، نیتروکلراتها، ترینیتروتولوئن (TNT) و مواد شیمیایی مرتبط هستند که در صنعت، کشاورزی، ساخت و ساز و بسیاری از صنایع دیگر به کار میروند.
۲- مواد شیمـیایی خطرناک برای سلامتی: این دسته شامل موادی مانند مواد سمی، کانسرزنهها، مواد رادیواکتیو، ترکیبات آمینه، فلزات سنگین و … میشود.
۳- مواد شیمیـایی خطرناک برای زیانرسانی به محیط زیست: این دسته شامل موادی مانند مواد رنگزای صنعتی، سموم کشاورزی، مواد نفتی، پلاستیک و آلایندههای محیطی دیگر است.
۴- مواد شیمیایی خطرناک در حمل و نقل: این دسته شامل موادی مانند مواد نفتی، مواد شیمیایی قابل اشتعال، مواد شیمیایی از طریق پوست جذب شوند و… میشود.
این طبقهبندی کمک میکند تا به دقت تر میتوان مواد خطرناک را مدیریت کرد و راهکارهای ایمنی و پیشگیری را برای هر دسته مواد به منظور کاهش خطرات و جلوگیری از وقوع حوادث برنامهریزی کرد.
برای شناخت مواد شیمیایی خطرناک چیکار کنیم
برای شناخت مواد شیمیایی خطرناک میتوانید از روشهای مختلفی استفاده کنید، از جمله:
۱- مشاهده برچسب مواد: تمام مواد شیمیایی باید برچسب دارند که حاوی اطلاعاتی از جمله نام ماده، شماره شناسایی، نشانگرها و هشدارهای خطرناک مربوط به آن ماده است. برچسب باید به شکلی باشد که افراد بتوانند به راحتی خطرات ماده را درک کنند.
۲- مطالعه فیش اطلاعات ایمنی ماده: این فیش شامل اطلاعات مفیدی مانند خواص شیمیایی، خطرات ماده، راههای ایمنی استفاده از آن و روشهای اطفاء حریق است.
۳- مشاهده تغییرات فیزیکی ماده: برخی از مواد خطرناک مانند گازها و بخارات ممکن است بوی خاصی داشته باشند یا رنگ و شکل متفاوتی نسبت به مواد دیگر داشته باشند.
۴- از دستگاههای تشخیص مواد شیمیایی استفاده کنید: این دستگاهها میتوانند از طریق شناسایی و تحلیل مولکولی مواد شیمیایی، اطلاعاتی در مورد خواص شیمیایی و خطرات مواد را فراهم کنند.
اگر شما با مواد شیمیایی خطرناک کار میکنید، بهتر است که آموزشهای مرتبط با ایمنی و پیشگیری در برابر حوادث مربوط به آن ماده را بگیرید و به دقت توصیههای ایمنی را رعایت کنید. همچنین در صورت بروز حادثه یا مشکوک شدن به نوعی از آسیبهای بهداشتی، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
کنترل نشت مواد شیمیایی خطرناک
کنترل نشت مواد شیمیـایی خطرناک بسیار حیاتی است و باید با اهمیت بالا انجام شود. برای کنترل نشت مواد شیمیایی خطرناک، مراحل زیر را میتوان دنبال کرد:
- اولویت بندی: در اولین قدم، باید اولویت بندی شود که کدام نشتها نیاز به بیشترین توجه دارند.
- قطع کردن منبع نشت: باید منبع نشت را قطع کنید تا از ادامه یافتن نشت جلوگیری شود. اگر نشت از لولههای شیمیایی است، لولههای مربوطه را بسته و به مخاطب خود که مسئولیت اصلاح آن را دارد، اطلاع دهید.
- روشن کردن سیستم اعلانات: باید سیستم اعلانات را روشن کنید تا از تشدید وضعیت هشدار داده شود. برای مثال، در آزمایشگاهها، با فشار دادن دکمه هشدار اطفای حریق، تمام افراد آگاه شوند.
- حذف مواد شیمیـایی خطرناک: در صورت اینکه مواد شیمیایی خطرناک با هوا مخلوط شدهاند، باید منطقه را تهویه کنید. در صورت امکان، مواد شیمیـایی خطرناک را بازیابی کنید و به جایگاه مربوطه بازگردانید. در آزمایشگاهها، مواد شیمیایی خطرناک را باید با دقت حذف کرد تا از بروز خطرات جدی جلوگیری شود.
- آلودگی خاک، آب و هوا: در صورت اینکه نشتها باعث آلودگی خاک، آب و هوا شده باشد، باید منطقه آلوده را تمیز کنید و نشتها را به شکل صحیح بازیابی کنید.
بهترین روش دفع مواد شیمیایی خطرناک
دفع مواد شیمیـایی خطرناک یک مسئله پیچیده است که به شدت وابسته به نوع ماده شیمیایی، مقدار آن و شرایط محیطی است. در بسیاری از موارد، بهترین روش برای دفع مواد شیمیایی خطرناک، ازادسازی آنها در محیط طبیعی را کاهش دادن و یا به حداقل رساندن میزان اثرات آنها می باشد.
در صورتی که دفع مواد شیمیـایی خطرناک نیاز است، می توان از روش های زیر استفاده کرد:
- حرارت: برای تخلیه و دفع بعضی از مواد شیمـیایی، ممکن است لازم باشد آنها را با استفاده از حرارت تجزیه کنیم. در این روش، مواد شیمیـایی به دمای بالا گرما می گیرند تا از بین بروند و یا به حالتی تبدیل شوند که برای دفع آنها ایمن تر باشد.
- هدایت به تصفیه خانه: در صورتی که مواد شیمـیایی خطرناک به آب ریخته شده باشد، بهترین روش برای دفع آن، ارسال آن به تصفیه خانه است. در این روش، مواد شیمیـایی خطرناک از طریق سیستم لوله کشی به تصفیه خانه منتقل می شوند و در آنجا با استفاده از فرایندهای شیمیایی و فیزیکی، از آب جدا شده و به صورت ایمن دفع می شوند.
- دفع در محل: در برخی موارد، ممکن است مواد شیمیـایی خطرناک را بتوان به صورت ایمن در محل دفع کرد. برای مثال، می توان مواد شیمیـایی خطرناک را در مخازن مناسب نگهداری کرده و به صورت ایمن در محل دفع کرد.
در کل، برای پیشگیری از خطرات مواد شیمیــایی خطرناک باید از روشهای ایمنی مناسب در حمل، نگهداری، دفع و استفاده از آنها استفاده کرد. همچنین برای کاهش احتمالات وقوع حوادث باید از تجهیزات و تکنولوژیهای مناسب در مدیریت مواد شیمیـایی خطرناک استفاده شود. در صورت وقوع حادثه نیز باید از طریق فراخوانی اطلاعات پایگاههای منابع اطلاعاتی و همکاری با مراکز مربوطه، سریعاً برای کنترل و پایان دادن به خطرات احتمالی اقدام شود.
مهم ترین مواد شیمیایی خطرناک در خانه
در خانه ما ممکن است با برخی مواد شیمیـایی خطرناک روبهرو شویم که بهتر است با آنها آشنا باشیم تا از خطرات آنها بیخبر نباشیم. برخی از مهمترین مواد شیمـیایی خطرناک در خانه عبارتند از:
- داروهای تجویزی: برخی از داروهای تجویزی ممکن است برای برخی افراد به دلیل حساسیت و یا عدم تطابق با سایر داروها خطرناک باشند.
- محلولهای ضدعفونیکننده: محلولهای ضدعفونیکننده شامل الکل، پراکسید هیدروژن، اسیدهای آمینه، کلر و غیره هستند که برای پاککردن سطوح مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. با این حال، این محلولها برای برخی افراد با حساسیتهای مختلف خطرناک هستند.
- گازهای خانگی: مانند گاز طبیعی، پروپان، بوتان و غیره که در صورت نشت ممکن است ایجاد حوادث وقوع دهد.
- مواد شوینده: شامل مواد شوینده مانند جارو برقی، شامپو، مایع ظرفشویی، مایع لباسشویی، آبرادیاتور و غیره میشود. این مواد با مواد دیگر مانند آمونیاک، کلر، ویتریول و غیره ترکیب میشوند که ممکن است خطرناک باشند.
- باتریها: باتریها شامل باتریهای قلمی، باتریهای خورشیدی، باتریهای نیمه خورشیدی و غیره هستند که حاوی مواد شیمیـایی خطرناک مانند اسید سولفوریک و پرکلرات پتاسیم هستند.
علاوه بر مواد شیمیـایی خطرناکی که در قسمت قبلی بیان شد، تعدادی ماده شیمیـایی خطرناک دیگر نیز در خانهها وجود دارند که باید مورد توجه قرار گیرند. به عنوان مثال:
- گاز طبیعی: گاز طبیعی معمولاً برای پخت و پز و گرمایش در خانهها استفاده میشود. این گاز بیبو و بیرنگ است، بنابراین در صورت نشت آن، شناسایی آن بسیار دشوار است. نشت گاز طبیعی میتواند عوارض جدی برای سلامتی مردم داشته باشد، از جمله ایجاد حساسیت، سرگیجه، تهوع و تشنج.
- برق: برق نیز میتواند به یک ماده شیمیایی خطرناک تبدیل شود، زیرا در صورت نصب نادرست و یا استفاده نامناسب از دستگاههای برقی، خطر شوک الکتریکی و حتی آتشسوزی افزایش مییابد.
- پلاستیک: پلاستیکها نیز ممکن است شامل مواد شیمیایی خطرناک باشند که با تماس با پوست و یا مصرف آنها میتواند موثر بر سلامتی باشد. به عنوان مثال، مواد افزودنی مانند بیسفنل آ و فتالات میتوانند برای سیستم عصبی و هورمونی ضرر کنند.
- لوازم آرایشی و بهداشتی: بسیاری از لوازم آرایشی و بهداشتی، از جمله صابون، شامپو، کرم ضد آفتاب و …، شامل مواد شیمیـایی خطرناک مانند فتالات، تریکلوزان و … هستند که میتواند برای پوست و حتی سلامتی عمومی آسیبهای جدی ایجاد کنند.
معرفی بهترین منابع فروش مـواد شیمیایی در ایران
شیمی صنعت، شیمی سنتر، شرکت های پیشگامان شیمی، مبتکران شیمی و اوسینا شیمی از جمله شرکت هایی هستند که در حوزه فروش مواد شیمـیایی در ایران فعالیت می کنند. این شرکت ها با داشتن تجربه و دانش فنی قوی، بهترین و جدیدترین محصولات را به مشتریان ارائه می دهند.
شیمی صنعت یکی از پیشگامان فروش مواد شیمیایی در ایران است که در سال ۱۴۰۰ تأسیس شده است. این شرکت با دارا بودن محصولات با کیفیت و خدمات پس از فروش عالی، توانسته است جایگاه خود را در بازار فروش مواد شیمـیایی در ایران تثبیت کند.
شیمی سنتر نیز یکی دیگر از شرکت های پیشرو در حوزه فروش مواد شیمیایی در ایران است. این شرکت با داشتن چندین شعبه در سراسر کشور و تأمین محصولات با کیفیت، به مشتریان خود خدمات پس از فروش ویژه ای ارائه می دهد.
شرکت های پیشگامان شیمی، مبتکران شیمی و اوسینا شیمی نیز با داشتن تیم های فنی و خدمات پس از فروش عالی، به عنوان شرکت های برتر فروش مواد شیمیـایی در ایران شناخته می شوند.
با این حال، باید توجه داشت که خرید مواد شیمیـایی خطرناک باید با دقت و آگاهی کافی صورت گیرد و تنها از شرکتهای معتبر و مجاز استفاده شود. همچنین، برای جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار باید از دسترسی کودکان و حیوانات خانگی به این مواد جلوگیری شود و از آنها بهطور صحیح و مطابق با دستورالعملهای ایمنی استفاده شود.
حرف آخر، خوب توجه کنید
خرید مواد شیمیـایی برای مصارف صنعتی، آزمایشگاهی، تحقیقاتی و حتی خانگی بسیار اساسی و حیاتی است. اما باید به یاد داشت که این مواد ممکن است خطرناک باشند و باید با دقت و آگاهی کافی خریداری شوند. در این راستا، انتخاب منبع خرید مواد شیمیایی بسیار مهم و حیاتی است.
با توجه به اهمیت انتخاب منبع خرید مواد شیمیـایی، باید از شرکت هایی که در این حوزه فعالیت می کنند با دقت انتخاب شوند. بسیاری از شرکت های فروشنده مواد شیمیـایی در ایران با مشکلاتی مانند تقلب در محتوای مواد، فریب در قیمت، ناکارامدی در خدمات پس از فروش و بدقولی در تحویل کالا مواجه شده اند.
برای جلوگیری از این مشکلات و انتخاب بهترین منبع خرید مواد شیمیـایی، باید از شرکت هایی استفاده کرد که در این حوزه با سابقه و تجربه قابل قبولی فعالیت دارند. برخی از شرکت های پیشگام در این حوزه عبارتند از: شیمی سنتر، شرکت پیشگامان شیمی، شیمی صنعت، مبتکران شیمی و اوسینا شیمی.
این شرکت ها با تلاش برای ارائه محصولات با کیفیت، خدمات پس از فروش قابل اطمینان و تحویل به موقع کالا، بهترین منبع خرید مواد شیمیـایی در ایران به شمار می روند. از طریق سایت های این شرکت ها می توانید با تمام جزئیات در مورد محصولات، قیمت ها و شرایط خرید آنها آشنا شوید و به صورت آنلاین سفارش دهید.
منبع محتوا : https://chimisanat.ir
نظرات