معرفی ۱۰ نوع “روغن چوب” + آشنایی با کاربرد‌های هر مورد
وسایل و سازه‌های چوبی اکثراً پس از مدتی استفاده دچار آسیب و رنگ پریدگی می‌شوند. استفاده از انواع روغن چوب برای رفع این مشکل بسیار کار ساز است و می‌تواند به براق شدن چوب و وسایل چوبی کمک کند، همچنین باعث ایجاد مقاومت و زیبایی بیشتر چوب و سازه چوبی می‌شوند. وسایلی ساخته شده از چوب‌های مختلف مانند چوب راش، چوب روسی، چوب گردو و بلوط و ترموود که البته محافظت از سطوح چوبی ساخته شده از چوب سرو، گردو یا بلوط بسیار اهمیت دارد.
روغن چوب یکی از موادی است که می‌تواند برای مقاوم‌سازی چوب در مقابل هر گونه فرسودگی و خط و خش، تابش نور خورشید، رطوبت، تماس با آب، حشره و موریانه و … مورد استفاده قرار گیرد. روغن‌های چوب تنوع بسیار بالایی دارند و هر کدام برای مواردی خاص تولید و استفاده می‌شوند و طبعاً نیز هر کدام تأثیر متفاوتی بر روی چوب خواهند داشت و همانطور که گفتیم استفاده از روغن می‌تواند هم ظاهر چوب را زیباتر کند و هم به افزایش طول عمر آن کمک کند. در ادامه انواع مختلف روغن چوب به همراه کاربرد آن‌ها معرفی شده تا در صورت نیاز از آن‌ها استفاده کنید.
روغن‌های چوب گیاهی
مواد تشکیل‌دهنده روغن‌های گیاهی به صورتی هستند که برای پوشش چوب مخصوصاً در رنگ‌آمیزی استفاده می‌شوند. روش‌های رنگ‌آمیزی چوب بسیار متنوع بوده و هر کدام برای موارد خاصی کاربرد دارند. قبل‌تر بیشتر از مواد شیمیایی مانند کیلر، پلی استر و سیلر برای پوشش چوب استفاده می‌گشت اما امروزه روغن‌های گیاهی به دلیل ساختار بهتر و گیاهی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در گذشته روغن‌هایی مانند کنجد و کتان در گذشته برای پوشش چوب مورد استفاده قرار گرفته‌اند. استفاده از این روغن‌ها به صورت خام به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود زیرا مشکلات مختلفی در چوب ایجاد می‌کنند. به همین دلیل به ایجاد تغییراتی در این روغن‌ها، روغن‌های گیاهی چوب تولید شدند که به اسم روغن براق‌کننده نیز به فروش می‌رسند برخی از آن‌ها نیز مخصوص ظروف آشپزخانه طراحی می‌شوند که برای سلامتی انسان بی‌خطر هستند.
-
روغن بزرک
یکی از روغن‌های بسیار کاربردی و پر استفاده در صنعت چوب، روغن بزرک است. از ویژگی‌های این روغن این است که به صورت خام در دسترس قرار داشته و خشک شدن آن مدت زمان زیادی طول می‌کشد. گاهی اوقات این روغن را می‌جوشانند تا پس از غلیظ شدن در مدت زمان کمتری نیز استفاده شود.
این روغن از دانه‌های کتان تهیه شده و می‌تواند از چوب در مقابل رطوبت محافظت کند. همچنین باعث ایجاد جلا در سطح چوب می‌شود. حتی گاهی نیز آن را با موم عسل با نسبت یک به یک ترکیب می‌کنند. برای استفاده از آن بهتر است کمی روغن روی سطح چوب بریزید و پس از خشک شدن برای ریختن لایه بعدی اقدام کنید. در نهایت نیز روغن اضافی که جذب چوب نشده را از روی سطح کار پاک کنید. این روغن برای ظروف بسیار مناسب است.
-
روغن سقز (تربانتین)
این روغن نیز حاصل ترکیب روغن بزرک و موم زنبور عسل است با نسبت ترکیب: دو قسمت از دو قسمت از چهار قسمت موم، یک قسمت از چهار قسمت بزرک و یک قسمت از چهار قسمت روغن سقز. این روغن نیز برای ظروف بسیار مناسب است.
-
لاک الکل
پس از ساخت وسایل و سازه‌های چوبی مختلف، فرآیند پرداخت انجام می‌گیرد تا ظاهر وسیله چوبی زیباتر شود. استفاده از روغن جلادهنده لاک الکل یکی از مراحل این فرآیند است. این جلادهنده به سرعت در بافت چوب جذب شده و در مدت زمان کمی نیز خشک می‌شود. از آکریلیک یا کاتالیزور به عنوان حلال لاک الکل استفاده می‌شود. لاک الکل نیز انواع مختلفی دارد و با توجه به ویژگی‌های خاص برای چوب‌های مختلف استفاده می‌شوند. از لاک الکل بیشتر برای ضد آب کردن چوب استفاده می‌شود و پوشش و رنگ مناسب ظرف چوبی می‌باشد.
-
چربی حیوانات
در گذشته با توجه به اینکه استفاده از برخی روغن‌های گیاهی سخت بوده است، افراد ابتکار به خرج می‌دادند و از چربی بعضی از حیوانات مانند گاو و گوسفند استفاده می‌کردند. البته کاملاً واضح است که ظروف آغشته شده به این چربی‌ها چه بویی بدی خواهند داشت!
-
وارنیش
وارنیش نوعی رزین بسیار مقاوم و با دوام است که به عنوان جلادهنده چوب مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از استفاده از وارنیش برای محصولات چوبی، چوب در مقابل رطوبت، حرارت و موارد دیگر بسیار مقاوم می‌شود. وارنیش‌ها در ترکیب با روغن تهیه می‌شوند و میزان روغن مورد استفاده می‌تواند در انعطاف و نرم شدن آن تأثیر داشته باشد. معمولاً به سه دسته پرروغن، میان روغن و کم روغن تقسیم می‌شوند.
با توجه به تنوع بالای وارنیش‌ها کاربرد‌های متنوعی نیز در صنعت چوب دارند. وارنیش آلکیدی یکی از پرکاربردترین وارنیش‌ها است که هم در نجاری و هم مصارف خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وارنیش‌ها متنوع هستند و البته هر کدام کارایی خاص خود را دارند که عبارتند از:
- وارنیش آکریلیک
- وارنیش روغنی
- وارنیش الکلی
- وارنیش‌های صمغی مصنوعی
- وارنیش سخت
- وارنیش پولیش
- وارنیش الوار
- وارنیش دامار
-
شلاک
شلاک جلادهنده رزینی دیگری است که از ترشح نوع خاصی حشره بر روی درخت ایجاد می‌شود. این ماده را درون الکل اتیل حل می‌کنند و در نهایت ماده جلادهنده چوب به دست می‌آید. شلاک از مواد کاملاً طبیعی تشکیل شده به همین دلیل می‌تواند تأثیر زیادی در جلا دادن چوب داشته باشد. از این ماده برای براق کردن استفاده می‌شود و همچنین موجب جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت نیز می‌شود که جهت محافظت از سطوح در مقابل آب بسیار مفید است.
شلاک نیز در انواع مختلف خشک و رقیق در بازار موجود است که در صورت خرید نوع خشک باید با الکل اتیل آن را رقیق کرده و سپس مورد استفاده قرار دهید. استفاده از آن بر روی سطح چوب به سادگی انجام شده و تأثیر زیادی در ظاهر و بافت چوب خواهد داشت.
-
سیلر و کیلر
دو نمونه از بهترین روغن‌های شیمیایی که برای پر کردن منافذ چوب مورد استفاده قرار می‌گیرند، سیلر و کیلر هستند. سیلر یک بتونه به صورت مایع است و کار آن پر کردن منافذ چوب می‌باشد. سیلر کاربرد محافظتی ندارد و فقط مانع از جذب وارنیش (کیلر، نیم پلی استر، تمام پلی استر و…) توسط چوب می‌شود. اما کیلر یک وارنیش و پوشش پایانی است و لایه پوشاننده نهایی می‌باشد. برای استفاده از کیلر حتماً باید زیر کار از سیلر استفاده کرده باشید تا کیلر به اصطلاح جذب چوب نشود. چرا که در صورت جذب شدن کیلر در داخل چوب، سوراخ‌های ریزی روی رنگ ایجاد می‌شود و کیلر از حالت یک دستی زیبایی خارج می‌شود. در این حالت به نظر می‌رسد که رنگ را یک دست و تمیز روی سطح اجرا نکردید.
با کمک سیلر و کیلر می‌توانید از پوسته پوسته شدن و ترک خوردن چوب جلوگیری کنید. از کاردک و قلمو می‌توانید برای سیلر زدن به چوب استفاده کنید. همچنین پس از استفاده باید اجازه دهید به خوبی بر روی سطح کار خشک شود تا سطحی بسیار صاف و یکدست داشته باشید.
از مهمترین کاربرد‌های کیلر عبارتند از:
- براق شدن صنایع دستی
- فیکساتور سازه‌های هنری
- براق شدن فلز و چوب
- روغن هاردواکس
این روغن به صورت ترکیبی از روغن‌های طبیعی و موم کارناوبا ایجاد می‌شود و استفاده از آن بر روی چوب باعث ایجاد لایه‌ای محافظ می‌شود. از این روغن می‌توانید بر وری کفپوش‌ها، مبلمان، کابینت و صفحات چوبی، زیورآلات چوبی، میز و صندلی و … استفاده کنید در مقابل عوامل خارجی مقاوم شوند.
این روغن دارای تنوع رنگی بسیار بالایی است و می‌توانید در رنگ‌های قهوه‌ای، شکلاتی، بلوطی، شفاف و … تولید می‌شود تا استفاده از آن بر روی وسایل چوبی مختلف به راحتی انجام شود.
از روغن هاردواکس برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- انواع چوب اسلب و صفحه‌های چوبی
- طبقات، پارکت و پله چوبی
- مناسب برای تمام چوب‌های داخلی
- میز، صندلی، میز کانتر آشپزخانه و مبلمان
- محصولات دکوراتیو چوبی
-
روغن تانگ
روغن تانگ که به آن روغن چوب چینی هم گفته می‌شود، یکی از روغن‌های کاربردی چوب است. استفاده از این روغن بر روی چوب، لایه‌ای ضد آب بر روی ایجاد می‌کند که باعث افزایش مقاومت آن می‌شود. از این روغن برای پوشش قایق‌های دست ساز، وسایل دکوری و … استفاده می‌شود.
این روغن با قرار گرفتن در معرض حرارت، مقاوم‌تر شده و دوام بیشتری پیدا می‌کند. نکته مهم درباره آن این است که مانند روغن بزرک به سرعت خشک می‌شود. همچنین مقاومت خاصی در برابر کپک و تیرگی بسیار مقاوم است. با استفاده از این روغن می‌توانید ظاهری مات بر روی وسایل ایجاد کنید. از آن برای پوشش کفپوش، کابینت، مبلمان، اسباب بازی‌های چوبی و … نیز استفاده می‌شود.
از روغن تانگ برای جلادهی به:
- کف پوش چوبی
- کابینت آشپزخانه
- عرشه
- مبلمان
- ابزارآلات موسیقی
- اسباب‌بازی دست ساز
- ظروف غذا خوری
- و … استفاده می‌شود.
-
واکس چوب
واکس چوب ماده‌ای بسیار غلیظ است که می‌توان از آن برای پوشش انواع مختلف چوب و وسایل چوبی استفاده نمود. واکس در واقع یک ماده پارافین مانند و جامد است که روی سطح چوب قرار می‌گیرد و به آن جلا می‌دهد و همچنین باعث افزایش میزان مقاومت وسایل چوبی در مقابل نور و آب می‌گردد. واکس چوب به علت غلیظ بودن حتماً قبل از استفاده باید در دمای محیط قرار بگیرد. همچنین بعضی از این واکس‌ها، ضد قارچ و ضدپوسیدگی نیز هستند و از چوب در برابر رشد میکروب‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کنند. همچنین به دلیل اینکه که واکس چوب طبیعی و شیمیایی در برابر الکل و تینر مقاوم هستند، تأثیر و ماندگاری بیشتری هم دارند.
سخن آخر
روغن چوب می‌تواند برای موارد مختلفی استفاده شود. همانطور که اشاره شد روغن‌ها انواع مختلفی دارند و با توجه به ویژگی‌ها و تأثیر آن‌ها بر روی چوب می‌توانند برای کاربردی‌های زیادی استفاده شوند. هر کدام از وسایل و ابزار‌های چوبی را می‌توان با نوع خاصی از روغن‌ها پوشش داد. همچنین نوع وسیله چوبی و محل استفاده از آن می‌تواند در انتخاب روغن مؤثر باشد.
منبع: گروه شرکت‌های پرسال
نظرات