همه اعمال و دعاهای ماه رمضان از روز اول تا سی ام
همه اعمال و دعاهای ماه رمضان از روز اول تا سی ام
اعمال ماه رمضان از ماه های قمری است که بسیار با فضیلت و مهم برای مسلمانان است .
این ماه را ماه روزه نیز میگویند و به دلیل روزه داری و ماه صیام و وجود شب های پرفضیلت قدر و ماه نزول قرآن اهمیت زیادی داشته و اعمال مخصوص شب و روز و دعاهای مختص این ماه را داراست
امام صادق علیه السّلام فرمودند : روزه تنها همین نخوردن و نیاشامیدن نیست بلکه باید در روزِ روزه، زبان خود را از دروغ نگاه دارید و دیده هاى خود را از حرام بپوشانید و با یکدیگر نزاع مکنید و حسد مبرید و غیبت مکنید و مجادله مکنید و سوگند دروغ مخورید
بلکه سوگند راست نیز و دشنام مدهید و فحش مگوئید و ستم مکنید و بى خردى مکنید و دلتنگ مشوید و غافل مشوید از یاد خدا و از نماز و خاموش باشید از آنچه نباید گفت و صبر کنید و راستگو باشید و دورى کنید
از اهل شر و اجتناب کنید از گفتار بد و دروغ و افتراء و خصومت کردن با مردم و گمان بد بردن و غیبت کردن و سخن چینى کردن و خود را مشرف به آخرت دانید و منتظر فرج و ظهور قائم آل محمد علیه السلام باشید
آداب و اعمال مشترک ماه رمضان
بخش اول : اعمالى که در هر شب و روز این ماه بجا آورده می شود :
۱- دعا بعد از هر نماز : سیّد بن طاوس روایت کرده از حضرت امام جعفر صادق و امام موسى کاظم علیهما السّلام که فرمودند : می گویى در ماه رمضان از اوّل تا به آخِر آن بعد از هر فریضه (نماز) : اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ … .
۲- دعا بعد از هر نماز : عقب نمازهاى فریضه مى خوانى : یَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ هر که این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبى بخواند حق تعالى گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد و دعا این است : اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ … .
۴- تأکید بر دعا، تسبیح استغفار و تکبیر : روایت شده که جناب امام زین العابدین علیه السّلام چون ماه رمضان داخل مى شدتکلّم نمى کرد مگر به دعاء و تسبیح و استغفار و تکبیر و باید به عبادت و نافله هاى شب و روز اهتمام بسیار نمود ( مفاتیح الجنان . فصل سوم
بخش دوم : اعمالى که در شب هاى ماه رمضان باید بجا آورد :
افطار : مستحب است که بعد از نماز شام (نماز مغرب) افطار کند مگر آن که ضعف بر او غلبه کرده باشد یا جمعى منتظر او باشند .
۲- غذای پاک و حلال : با چیز پاکیزه از حرام و شبهات افطار کند و بهتر آن است که به خرماى حلال افطار کند تا ثواب نمازش چهار صد برابر گردد و به خرما و آب و به رُطَب و به لَبَن (شیر) و به حلوا و به نبات و به آب گرم به هر کدام که افطار کند نیز خوب است .
۳- دعا در وقت افطار : اللَّهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفْطَرْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ ؛ تا خدا به او ثواب هر کسى را که در این روز روزه داشته عطا کند . ۴- دعای امیرالمؤمنین علیه السّلام : روایت شده که حضرت امیر المؤمنین علیه السلام هرگاه مى خواست افطار کند مى فرمود: بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْ [فَتَقَبَّلْهُ ] مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ .
۵- سوره قدر : در وقت افطار سوره قدر را بخواند .
۶- صدقه و افطار دادن : در وقت افطار تصدّق کند و افطار دهد روزه داران را اگر چه به چند دانه خرما یا شربتى آب باشد .
۷-دعای افتتاح : دعائی بسیار شریف با مضامین عالی است . در هر شب از ماه رمضان بخواند : اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الثَّنَاءَ بِحَمْدِکَ …. ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان ) .
افطار و سحر : مهم ترین چیزی که بعد از (( بسم الله الرّحمن الرّحیم )) در افطار و سحر، قبل از شروع به غذا خوردن باید خوانده شود
اعمال مشترک سحرهای ماه رمضان
بخش سوم : اعمالی که در سحرهاى ماه رمضان باید بجا آورد :
۱- سحری خوردن : سحر را اگر چه به یک دانه خرماى زبون یا شربت آب باشد ترک نکند و بهترین سحرها سویق یعنى قاوت و خرما است و وارد شده که: حق تعالى و ملائکه صلوات مى فرستند بر آنها که استغفار مى کنند در سحرها و سحور مى خورند .
۲- سوره قدر : سوره إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ را در وقت سحور بخواند. هر که این سوره مبارکه را در وقت افطار کردن و سحور بخواند در ما بین این دو وقت ثواب کسى داشته باشد که در راه خدا در خون خود بغلطد .
۳- دعای سحر : دعاى عظیم الشأنى را که از حضرت امام رضا علیه السّلام نقل شده بخواند که فرموده اند : این دعایى است که حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام در سحرهاى ماه رمضان مى خواندند : اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ بَهَائِکَ بِأَبْهَاهُ وَ کُلُّ بَهَائِکَ بَهِیٌّ … یَا اللَّهُ ؛ پس هر حاجت که دارى از خدا بطلب که البتّه برآورده است .
۴- دعای ابو حمزه ثمالی : روایت شده از ابو حمزه ثمالى که : حضرت امام زین العابدین علیه السّلام در ماه رمضان بیشتر از شب را نماز مى کرد و چون سحر مى شد این دعا مى خواند : إِلَهِی لَا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِکَ وَ لَا تَمْکُرْ بِی فِی حِیلَتِکَ … ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان ) .
اعمال روزهاى ماه رمضان
دعاهای هر روز ماه رمضان : ۱- هر روز این دعا را بخواند: اللَّهُمَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ وَ هَذَا شَهْرُ الصِّیَامِ …
۲-هر که این دعا را در هر روز ماه رمضان بخواند حق تعالى گناهان چهل ساله او را بیامرزد : اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرآنَ وَ افْتَرَضْتَ عَلَى عِبَادِکَ فِیهِ الصِّیَامَ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی هَذَا الْعَامِ وَ فِی کُلِّ عَامٍ وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُهَا غَیْرُکَ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان
اعمال شب و روز اوّل
– هلال ماه : طلب هلال ماه کند و بعضى استهلال این ماه را واجب دانسته اند .
۲- دعای رؤیت هلال ماه مبارک رمضان : الف : چون رؤیت هلال کرد، اشاره به هلال نکند بلکه رو به قبله کند و دست ها را به آسمان بلند کند و هلال را خطاب کند و بگوید : رَبِّی وَ رَبُّکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلَامَةِ
۳-غسل : شب اوّل ماه غسل کند. روایت شده که : هر که در شب اوّل ماه رمضان غسل کند تا ماه رمضان آینده خارش بدن به او نرسد
۴- زیارت : قبر امام حسین علیه السّلام را زیارت کند. تا گناهانش ریخته شود و ثواب حُجّاج و معتمرین(عمره گزاران) آن سال را دریابد
۵-دعای شب اوّل : در این شب این دعاى مأثور از حضرت صادق علیه السلام را بخواند : اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ مُنَزِّلَ الْقُرْآنِ هَذَا شَهْرُ … . ۱۰- دعای صحیفه سجّادیه : دعاى چهل و چهارم صحیفه کامله سجّادیه را بخواند : اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ .
اعمال روز اوّل : ۱- غسل : در آب جارى غسل کردن و ریختن سى کف آب بر سر، که باعث ایمنى از جمیع دردها و بیماری ها در تمام سال است .
۲- گلاب : کفى از گلاب بر رو بزند تا از خوارى و پریشانى نجات یابد و قدرى هم بر سر خود بزند
۳- نماز و صدقه : دو رکعت نماز اوّل ماه و تصدّق را انجام دهد .
۴- دعا : بعد از طلوع فجر این دعا را بخواند : اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا صِیَامَهُ وَ أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ … .
۵- دعای صحیفه سجّادیه : دعاى چهل و چهارم صحیفه کامله سجّادیه را اگر در شب نخوانده است، بخواند ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان ) .
اعمال روز ششم و دهم
روز ششم : سال دویست و یک هجری قمری، مردم با حضرت امام رضا علیه السّلام بیعت کردند . نماز : روایت شده که براى شکرانه این نعمت، دو رکعت نماز در این روز بگزارند. در هر رکعت بعد از حمد بیست و پنج مرتبه توحید بخوانند
روز دهم : وفات حضرت خدیجه کبری علیها اعمال روز السّلام می باشد. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم خطاب به همسر بزرگوارشان حضرت خدیجه علیها السّلام فرمودند : یا خَدِیجَهُ اَنتِ خَیرُ اُمَّهَاتِ المُؤمِنِینَ وَ اَفضَلَهُنَّ ؛ ای خدیجه ؛ تو بهترین مادران مؤمنین و با فضیلت ترین آنها هستی .
اعمال لیالی بیض رمضان
شب سیزدهم : اوّل لیالى بیض است :
۱- غسل . ۲- نماز : چهار رکعت نماز، در هر رکعت حمد و بیست و پنج مرتبه توحید بخواند ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان ) .
اعمال شب و رروز پانزدهم ماه رمضان
شب پانزدهم : از لیالى متبرّکه است . ۱- غسل . ۲- زیارت : امام حسین علیه السّلام را زیارت کند ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان ) .
روز پانزدهم : ولادت با سعادت و با برکت حضرت امام حسن مجتبى علیه السّلام است .
شب هفدهم : شب بسیار مبارکى است و در آن شب لشکر حضرت رسول صلّى الله علیه و آله با لشکر کفّار قریش در بدر ملاقات کردند و در روزش جنگ بدر واقع شد و حق تعالى لشکر آن حضرت را بر مشرکین ظفر داد و آن اعظم فتوحات اسلام بود .
مستحب است صدقه و شکر خدا بسیار نمودن و غسل و عبادت در شبش نیز فضیلت عظیم دارد ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان
اعمال شب و روز قدر
قدر یکی از شب های نیمه شعبان، نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان است و افضل آنها شب بیست و سوم است که (( لیله جُهَنی )) باشد.
اعمال مشترکه سه شب قدر
۱- غسل : علاّمه مجلسى رحمه الله فرموده که : بهتر است غسل این شب ها را مقارن غروب آفتاب انجام دهد و نماز شام (مغرب) را با غسل بگزارد .
۲- نماز : دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ بگوید. در روایت نبوى صلّى الله علیه و آله است که از جاى خود برنخیزد تا حق تعالى او را و پدر و مادرش را بیامرزد .
۳- قران را می گشاید سْنَى وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ النَّارِ پس هر حاجت که دارد بخواهد .
۴- قرآن را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید : اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلَا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ ؛ پس ده مرتبه بگوید : بِکَ یَا اللَّهُ و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِعَلِیٍ و ده مرتبه بِفَاطِمَهَ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ و ده مرتبه بِالْحُسَیْنِ و ده مرتبه بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ و ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ و ده مرتبه بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍ و ده مرتبه بِالْحُجَّهِ ؛ پس هر حاجت که دارى طلب کن .
۵- زیارت : امام حسین علیه السّلام را زیارت کند. در خبر است که: چون شب قدر مى شود منادى از آسمان هفتم از بطنان عرش ندا مى کند که حق تعالى هر که را که به زیارت قبر حسین علیه السّلام آمده آمرزید .
۶- احیاء : این شب ها را احیاء بدارد. همانا روایت شده : هر که احیاء کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینى کوه ها و کَیلِ دریاها باشد .
۷- نماز : صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد و افضل آن است که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید
دعای جوشن کبیر : در بعضى از روایات وارد شده است که دعاى جوشن کبیر را در این سه شب بخوانند .
اعمال مخصوص شب های قدر
شب نوزدهم : اوّل شب هاى قدر است .
۱- استغفار : صد مرتبه بگوید : أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ .
۲- لعن بر قاتل امام امیرالمؤمنین علی وصی علیه السّلام : صد مرتبه بگوید : اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَهَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ .
۳- دعا : بخواند دعاى یَا ذَا الَّذِی کَان .
۴- دعا : بخواند دعای اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ فِی الْقَضَاءِ الَّذِی لَا یُرَدُّ وَ لَا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا و بجاى این کلمه حاجت خود را ذکر کند ( مفاتیح الجنان . فصل سوم . در اعمال ماه رمضان ) .
اعمال شب بیست و یکم
شب بیست و یکم : فضیلتش زیادتر از شب نوزدهم است .
از غسل و احیاء و زیارت و نماز هفت قل هو الله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعاى جوشن کبیر و غیرها در این شب به عمل آورد و در روایات تاکید شده در غسل و احیاء و جدّ و جهد در عبادت در این شب و شب بیست و سوم و آن که شب قدر یکى از این دو شب است .
در این شب در سال چهلم شهادت مولاى ما حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام واقع شد و در این شب احزان و مصیبت های آل محمّد علیهم السّلام و شیعیان ایشان تجدید مى شود .
روایت شده که در آن شب، مانند شب شهادت امام حسین علیه السّلام سنگى از روى زمین برداشته نشد مگر آن که در زیر آن خون تازه بود. ۱- صلوات : شیخ مفید رحمه الله فرموده که : در این شب صلوات بسیار بفرستد ؛ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
۲- نفرین و لعن : و سعى و کوشش کند در نفرین بر ظالمان آل محمّد علیهم السّلام و لعن بر قاتل امیرالمؤمنین علیه السّلام .
۳- دعا : در شب بیست و یکم مى خوانى : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اقْسِمْ لِی حِلْماً یَسُدُّ عَنِّی بَابَ الْجَهْلِ … .
روز بیست و یکم : روز شهادت جناب وصی حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السّلام است .
زیارت : مناسب است زیارت آن جناب و کلمات حضرت خضر علیه السّلام در این روز که بمنزله ی زیارت آن حضرت است ( مفاتیح الجنان .
اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان
شب بیست و سوم : این شب غیر از اعمالى که با دو شب سابق شریک است چند عمل دیگر است :
۱- قرائت قرآن : الف : خواندن سوره عنکبوت و روم . که حضرت صادق علیه السّلام قسم یاد فرموده که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است .
ب : خواندن سوره حم دخان .
ج : خواندن سوره قدر هزار مرتبه .
۲- دعای سلامتی حضرت بقیه الله عجّل الله تعالی فرجه الشّریف : در این شب بلکه در تمام اوقات این دعا را تکرار کند ؛ { اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ و بجاى فلان بن فلان بگو الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِیلًا وَ عَیْناً حَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلًا }.
۳- غسل : غیر از غسل اوّل شب غسلى نیز در آخِر شب انجام دهد.
اعمال شب بیست و هفتم
شب بیست و هفتم :
۱- غسل .
۲- دعای استعداد برای موت : از زید بن علی بن الحسین علیهم السّلام مروی است که : شنیدم پدرم علیه السّلام (امام زین العابدین علیه السّلام) ، در شب بیست و هفتم ماه رمضان از اوّل شب تا آخِر آن می فرمود : (( اللَُهُمَِ ارزُقنِی التَّجَافی عَن دَارِ الغُرُورِ وَ الإِنَابَهِ إِلَی دَارِ الخُلُودِ وَ الإِستِعدَادِ لِلمَوتِ قَبلَ حُلُول الفَوتِ ؛ بارالها ، مرا روزی کن از دار فریب (دنیا) کناره گیری کنم و به دار جاوید رو نمایم و روزی من گردان که برای مرگ پیش از این که اجل فرا رسد، مهیا و آماده باشم ( المراقبات . ص ۳۰۸ ) ، ( مفاتیح الجنان . فصل سوم
اعمال شب آخر ماه رمضان
شب آخر ماه : شب بسیار مبارکى است و از براى این شب چند عمل است :
۱- غسل .
۲- زیارت : امام حسین علیه السّلام را زیارت کند .
۳- قرائت قرآن و استغفار : خواندن سوره انعام و کهف و یس و صد مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ .
اعمال روز سى ام
۱- این دعا را بخواند : اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ … .
۲- دعای ختم قرآن در صحیفه سجّادیه : چون در این روز غالب مردم قرآن را ختم مى کنند سزاوار است که بعد از ختم قرآن، دعاى چهل و دوم صحیفه کامله سجّادیه را بخوانند و اگر خواسته باشند این دعاى مختصر را بخوانند که از امیرالمؤمنین علیه السّلام نقل شده است : اللَّهُمَّ اشْرَحْ بِالْقُرْآنِ صَدْرِی وَ اسْتَعْمِلْ بِالْقُرْآنِ بَدَنِی وَ نَوِّرْ بِالْقُرْآنِ بَصَرِی وَ أَطْلِقْ بِالْقُرْآنِ لِسَانِی وَ أَعِنِّی عَلَیْهِ مَا أَبْقَیْتَنِی فَإِنَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِکَ .
وقایع ماه رمضان
۱۰ رمضان سال ۱۰ بعثت : وفات حضرت خدیجه کبری علیها السّلام
۱۵ رمضان سال ۳ ه.ق ؛ ولادت باسعادت و با برکت حضرت امام حسن مجتبی علیه السّلام
۱۹ رمضان سال ۴۰ ه.ق ؛ ضربت خوردن حضرت وصی امیرالمؤمنین امام علی علیه السّلام در مسجد کوفه
۲۱ رمضان سال ۴۰ ه.ق ؛ شهادت سید الأوصیاء امیرالمؤمنین علی وصی علیه السّلام در سنّ ۶۳ سالگی
۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ یا ۲۷ رمضان ؛ شب قدر و شب نزول دفعی ( یکباره ی ) قرآن
نظرات