موسیقی زبانهای اقوام مختلف ایران

قطعاً شما به‌عنوان یک ایرانی، به هر آن چیزی که مربوط به این آب و خاک بوده و ریشۀ آن در این سرزمین کهن جا خوش کرده‌است، علاقۀ بسیاری دارید. سرزمین پرغرور ایران با اقوام مختلف، فرهنگ‌ها، آداب و رسوم‌ها و آثار فرهنگی مختلفی را در خود جای داده‌است که هریک نماد اصالت ایران و ایرانی است. موسیقی محلی مربوط به اقوام‌های مختلف ایران، دقیقاً یک نماد بزرگ برای اثبات و حفظ اصالت و هویت ایرانی است که با پوست و گوشت و خون ما آمیخته شده‌است و چنان در قلب و روح‌مان نفوذ می‌کند که گویی یک معجزۀ واقعی در ما رخ داده‌است. به همان اندازه که گوش سپردن به موسیقی محلی و اصیل ایرانی برای همۀ ما لذت‌بخش است، آشنایی با هر آنچه مربوط به آن می‌شود نیز برایمان از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین خاطر شناخت موسیقی زبان‌های اقوام مختلف ایران، برایتان خالی از لطف نخواهد بود.

 

اهمیت موسیقی بومی و محلی در فرهنگ ایران

ایران از اقوام مختلف تشکیل شده‌است که هرکدام فرهنگ بومی خاص خود را دارند و موسیقی شاخص‌ترین نماد از فرهنگ بومی اقوام مختلف ایران است. بهتر است بگوییم که نوا و موزیک محلی و بومی فرهنگ و هویت مناطق و اقوام مختلف کشور ایران را نشان می‌دهند. موسیقی به‌عنوان یک هنر اصیل ایرانی نقش بسیار مهمی در شناخت سرزمین ما برای سایر کشورها دارد. این در حالی است که بسیاری از ایرانی‌ها، نسبت‌به این هنر و فرهنگ بومی خود اطلاعات چندانی ندارند. تمام نواهای سنتی و محلی در استان‌ها و اقوام مختلف ایران، در کنار آرامش غیرقابل‌وصفی که در وجود هر ایرانی القا می‌کنند، احساس غرور عجیبی را نیز به شنوندگان می‌بخشند.

همین احساس در وجود هر ایرانی سبب می‌شود که ریشه‌های خود را در سرزمین ایران محکم کرده و مانند یک درخت تنومند، در مقابل بادهایی که فرهنگ ما را نشانه گرفته‌اند مقاومت کند. گذشته از این‌ها، موسیقی هر قوم ایرانی شرایط زندگی، آداب و رسوم، فرهنگ‌ها، سازهای محلی، آیین و مناسبت‌های مختلف را نشان می‌دهد. موسیقی محلی قدمت طولانی دارد و می‌تواند ضمن ایجاد همبستگی بین نسل‌های جدید و قدیم، فرهنگ غنی گذشته را حفظ کرده و دلبستگی عمیقی نسبت‌به این آب و خاک ایجاد کند. ترانه‌های محلی ارتباط مستقیمی با جاذبه‌های گردشگری دارند و نقش این ترانه‌ها در جذب توریست و جلب توجۀ گردشگران بین‌المللی، غیرقابل‌انکار است.

انواع موسیقی بومی و محلی در ایران

نوای بومی و محلی در هر استان و اقوام، زبان شیرین آن را به سایرین نشان می‌دهد. تمامی موزیک‌های محلی که با سازهای مختلف و مخصوص هر قوم نواخته می‌شوند، با هر مضمونی که دارند و احساسی که در شنوندگان القا می‌کنند، شیرینی خاصی دارند. با توجه به این‌که اقوام مختلفی در کشور ایران سکونت دارند، نوای محلی هر استان نیز به چند دسته تقسیم می‌شود که در ادامه به معرفی چند نمونه از آن‌ها می‌پردازیم:

موسیقی کردی

در موزیک و نوای محلی کردستان، نواها و نغمه‌های روح انگیزی شنیده می‌شود که با هر بار شنیدن آن، گویی جان تازه‌ای در ما دمیده می‌شود. در آهنگ محلی کردی، از سازهای مختلف، مانند نی، نایه، تنبک، تنبور، سورنا، دهل، کمانچه، دف، دیوان و شمشال استفاده می‌شود. موزیک محلی کردی از هفت دستگاه ماهور، همایون، نوا، شور، سه گاه، چهارگاه و پنجگاه تشکیل شده‌است.‌ آنچه در معنا و مفهوم موسیقی کردی مورد توجه قرار می‌گیرد، حکایت‌ها و داستان‌هایی است که در مضمون موزیک دیده می‌شود. شما می‌توانید در کنار ترانه‌های محلی کردی، رقص‌ها و آداب و رسوم محلی اقوام کرد را نیز مشاهده کنید که به زیبایی و جذابیت‌های ترانه‌های محلی می‌افزایند.

موسیقی لری

ترانه‌های محلی لری جذابیت و جلوۀ خاصی در بین ترانه‌های اقوام مختلف کشور دارند. استان لرستان از سازهای مختلفی، مانند دهل، تال یا همان کمانچه، سورنا، تنبک وتنبور استفاده می‌شود. مشهورترین ترانه‌های بومی کشور مربوط به ترانه‌های محلی لری است. آهنگ محلی لرستان معمولاً در دستگاه ماهور اجرا می‌شود. می‌توان موزیک محلی لرستان را به چند بخش مختلف شامل: ترانۀ عروسی؛ موزیک ترانۀ روز؛ ترانۀ مراسم و کار تقسیم کرد. ترانۀ لری ازلحاظ اجرا، ظرافت و پیچیدگی بسیاری دارد و به همین خاطر برای بیشتر فارسی‌زبانان قابل فهم نیست. روحیۀ حماسی و سلحشوری به‌خوبی در تمام آهنگ‌های لری مشاهده می‌شود.

موسیقی مازندرانی

موزیک سنتی مازندرانی شامل دو دستۀ آوازی یا با کلام و سازی یا بی‌کلام می‌شود. در ترانه‌های محلی مازندران از سازهایی مانند دوتا، کمانچه، نقاره، للوا، دهل، دشت لاکی و غیره استفاده می‌شود. جالب است بدانید ترانۀ مازنی در برخی از بخش‌های استان مازندران بدون ساز اجرا می‌شود. هرکدام از آهنگ‌های شاد و غمگین مازنی زیبایی و جذابیت خود را دارند و لهجۀ زیبای مازندرانی در این آهنگ‌ها، سرسبزی، زیبایی و روح‌نوازی این خطۀ سرسبز کشور را در قلب و ذهن ما تداعی می‌کنند.

موسیقی بلوچی

مردم بلوچ برای تمام اقوام ایرانی، نماد سخت‌کوشی و غیرت هستند. ترانه‌های بلوچی ریشه در فرهنگ، زندگی، غم و شادی مردم بلوچستان دارد. بلوچی‌ها در نواختن موزیک‌های محلی خود از ادوات مختلفی، مانند تنبورک، رباب، نی، دهل، تبلک، تشت کوزه، قیچک، چنگ و سیمرغ استفاده می‌کنند و شما می‌توانید در کنار شنیدن صداهای دلنشین، مفاهیم متعددی مانند عشق، عرفان، شور، نشاط و غیره را درک کنید. ترانه‌های بلوچی متناسب با مراسم‌های عروسی و شادی و مراسمات مختلف دیگر نواخته می‌شوند.

موسیقی گیلکی

ترانۀ گیلکی مربوط به منطقۀ دیلمان، در چند دستۀ مختلف شامل: ترانه‌های بزمی؛ ترانه‌های تفریحی و رزمی؛ دسته‌بندی می‌شود. ترانه‌های گیلکی چه شاد باشند و چه غمگین، ردپایی از شادمانی را از خود به جای می‌گذارند. در ترانه‌های گیلکی، تاریخ قدیمی و داستان گذشتگان دیده می‌شود. از سازهای مورد استفاده در موسیقی‌های گیلکی می‌توان به کمانچه، نقاره، سورنا، کرنای شاخی و کارب اشاره کرد.

جمع‌بندی

در این مطلب، راجع‌به موسیقی زبان‌های اقوام مختلف در کشور صحبت کردیم و اهمیت آن را در حفظ فرهنگ ایرانی مورد بررسی قرار دادیم. ترانه‌های محلی براساس زبان اقوام مختلف دسته‌بندی می‌شوند و هر قوم ایرانی ترانه‌های مخصوص خود را دارد که اساس آنها مناسبت ها یا آهنگ های شاد و غمگین میباشد. نوت‌ها و ترانه‌های محلی هر قوم متناسب با مراسمات و مناسبت‌های مختلف نواخته می‌شوند. ترانه‌های محلی ایرانی تنوع بسیار زیادی دارند که چند مورد از آن‌ها را به‌اختصار معرفی کردیم./۵۴۷۰۶۰