علل سرطان روده بزرگ و راههای درمان آن
علل سرطان روده بزرگ و راههای درمان آن
سرطان روده بزرگ (Colorectal cancer) : (همچنین به نامهای سرطان کولون، سرطان رکتوم یا چنگار روده بزرگ نیز شناخته میشود) به رشد سلولهای سرطانی در کولون یا رکتوم (بخشی از روده بزرگ) گفته میشود. این بیماری به دلیل رشد غیرطبیعی سلولها اتفاق میافتد که میتوانند به بافتهای دیگر بدن حمله کنند (متاستاز) یا در آنها تکثیر یابند. نشانهها و علائم این بیماری میتواند شامل مواردی همچون خون در مدفوع (هماتوشزی)، تغییر در حرکات روده، کاهش وزن و خستگی همیشگی باشد. این بیماری معمولاً با تومور خوشخیم آغاز میگردد که به مرور زمان تبدیل به سرطانی میشود. شیوع این بیماری در زنان کمتر از مردان است.
عوامل ایجاد سرطان روده
۱- رژیم غذایی : بین این بیماری و رژیم غذایی پرچربی و فیبر کم و مصرف کم میوه و سبزی،استفاده از انواع غذاهای کنسرو شده شامل تن ماهی و … و انواع سوسیس و کالباس رابطۀ مستقیم وجود دارد.شامل گوشت قرمز و گوشتهای فرآوری شده و همچنین مصرف زیاد الکل و سیگار
۲- سبک زندگی و افزایش سن : اکثر افراد مبتلا به این بیماری سن بالای ۵۰ سال دارند، اما ممکن است این بیماری در هر سنی اتفاق بیفتد.
۳- اختلالات ژنتیکی ارثی : مواردی همچون پولیپهای آدنوماتوز خانوادگی و سرطان کولون غیرپولیپی ارثی هستند؛ اما اینها شامل کمتر از پنج درصد موارد میشوند.
۴- تاریخچۀ شخصی : احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که قبلاً سرطانهای روده بزرگ داشتهاند و خانمهایی که مبتلا به سرطان تخمدان، رحم، یا پستان بودهاند بیشتر است.
۵- بیماری کولیت اولسروز : در این بیماری پوشش جدار روده بزرگ دچار التهاب شدهاست. افراد مبتلا به این بیماری احتمال بیشتری در ابتلا به سرطان کولورکتال دارند.
علائم سرطان روده
۱- وجود هرگونه تغییر در عادات دفعی روده نظیر اسهال (دایاریا)، یبوست (کانستیپیشن) یا کاهش قطر مدفوع در صورتی که بیش از یک روز طول بکشد و علت آن نامعلوم باشد.
۲- خونریزی از راستروده یا وجود خون در مدفوع (هماتوشزی)، چه قابل رؤیت باشد چه با انجام آزمایش معلوم شود.
۳- دردهای قولنجی معده
۴- استفراغ (ومیتینگ)
۵- ضعف و خستگی
۶- یرقان (ایکتر) و زردی پوست یا سفیدی چشم
در بعضی از موارد ممکن است فرد مبتلا به سرطان باشد اما هیچگونه علامتی نداشته باشد، بنابراین غربالگری در افراد پرخطر مثل افراد بالای ۵۰ سال ضروری میباشد.
چگونگی تشخیص سرطان روده
سرطان روده بزرگ را میتوان با گرفتن نمونهٔ کولون در طول سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی تشخیص داد. معمولاً بعد از این امر تصویربرداری پزشکی انجام میشود تا معلوم شود که بیماری منتشر شده یا خیر.
راههای درمان سرطان روده
درمانهایی که برای سرطان روده به کار میرود، میتواند شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی ، شیمیدرمانی و درمان هدفمند باشد. احتمال درمان سرطانهای محدود به درون دیوارهٔ کولون، با جراحی وجود دارد، اما سرطانی که در سراسر بدن گسترش یافته، معمولاً قابل درمان نیست و مدیریت بر روی بهبود کیفیت زندگی و علائم بیماری متمرکز میشود.
۱- غربالگری : اغلب سرطان روده بزرگ از رشدهای کوچکی، یا پولیپهای کوچکی، در روده بزرگ که آدنوم نامیده میشوند، توسعه مییابد. هر قدر آدنوم بزرگتر باشد، بیشتر احتمال دارد که سرانجام سرطانی شود. استفاده از روشهای غربالگری معمولی در افرادی با علائم مذکور یا دارای هرگونه فاکتور خطر، توصیه میشود. غربالگری در کاهش احتمال مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ مؤثر است و با شروع سن ۵۰ سالگی و بعد از آن به صورت مداوم تا سن ۷۵ سالگی توصیه میشود. هنگام کولونوسکوپی پولیپها برداشته میشوند.
۲- آسپرین : آسپیرین و دیگر داروهای ضدالتهابی و غیراستروئیدی خطر را کاهش میدهند. البته استفاده عمومی آنها، به دلیل اثرات جانبی توصیه نمیشود. مصرف طولانی مدت و با دوز کم آسپرین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) به پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک میکند.
۳- فعال کردن دوباره ژن p53 : مطالعاتی که به تازگی به وسیله محققان کالج پزشکی ویل کورنل آمریکا انجام شد نشان می دهد که فعال کردن مجدد یک ژن، رشد سلولهای سرطانی روده را متوقف و سلولها را به بافت سالم تبدیل میکند. ۸۰ تا ۹۰ درصد تومورهای کولورکتال به دلیل جهش در همین ژن اتفاق می افتد؛ بنابراین معکوس کردن فعالیت این ژن، نقش بسزایی در توقف رشد تومور سرطانی دارد. ژن مرتبط با سرطان روده p53 نام دارد. مطالعات حیوانی نشان می دهد که فعال کردن مجدد این ژن از رشد تومور جلوگیری میکند و پس از شش ماه، دیگر نشانی از تومور در بدن موشهای آزمایشگاهی دیده نشده است.
۴- جراحی : جراحی شایعترین روش درمانی در تمامی مراحل سرطان بهحسابمیآید. این روش به طرق مختلف انجام میشود و براساس نظر پزشک و مرحلۀ سرطان، روشهای جراحی متفاوت است.
عوارض جانبی جراحی: عوارض جانبی جراحی به محل تومور و نوع جراحی بستگی دارد. معمولاً در چند روز اول بعد از جراحی، بیمار احساس ناراحتی دارد ولی معمولاً درد با دارو قابل کنترل است. مدت زمان بهبود بعد از عمل جراحی در بیماران، متفاوت است.
۵- پرتودرمانی : در این روش از اشعه X با انرژی بالا برای کشتن سلولهای سرطانی و کوچکنمودن اندازه تومور استفاده میشود. تولید اشعه میتواند خارج از بدن، توسط ماشینهای خاص یا داخل بدن، از طریق مواد تولیدکننده اشعه، صورتگیرد. پرتودرمانی بهتنهایی یا همراه با جراحی و شیمیدرمانی انجاممیشود.
عوارض جانبی پرتودرمانی: شایعترین عوارض جانبی پرتودرمانی خستگی، واکنش پوستی در محل برخورد اشعه با پوست و کاهش اشتها میباشد. همچنین ممکن است این روش منجر به کاهش گلبولهای سفید خون شود. در بسیاری از موارد این عوارض دائمی نیستند و قابل کنترل و درماناند.
۶- شیمیدرمانی (کموتراپی) : در این روش، از داروها جهت کشتن سلولهای سرطانی استفاده میشود. داروهای ضد سرطانی اکثراً به فرم تزریق داخلی در بدن یا داخل عضلات و برخی به فرم خوارکی استفاده میشود. شیمیدرمانی یک روش درمانی سیستمیک بهحسابمیآید به این معنا که دارو از طریق جریان خون به قسمتهای مختلف بدن میرود تا سلولهای سرطانی را بکشد. در این روش داروها به صورت دورهای تجویز میشوند؛ یعنی دوره درمانی با یک دوره استراحت ادامهمییابد و بعد از آن، از ابتدا دوره درمانی شروع میشود. درصورتیکه سلولهای سرطانی، کبد را درگیر کرده باشند، میتوان دارو را مستقیماً به شریانهای تغذیهکننده کبد تزریق نمود.
عوارض جانبی شیمیدرمانی: داروهای شیمیدرمانی معمولاً سلولهای با سرعت تکثیر بالا را مورد هدف قرارمیدهند. ازآنجاییکه در بدن علاوه بر سلولهای سرطانی بافتهایی نظیر سلولهای خونی، بافت پوششی سیستم گوارشی و سلولهای فولیکول مو نیز از سرعت تکثیر بالایی برخوردار هستند، لذا ممکن است این بافتها نیز مورد هدف داروهای شیمیدرمانی قراربگیرد. در نتیجه از جمله عوارض جانبی میتوان به عفونت، خستگی، ریزش موی موقتی، زخمهای دهانی و غیره اشارهکرد. کاهش کلی سلولهای خونی، از جمله مهمترین عوارض جانبی داروهای شیمیدرمانی است. ازآنجاییکه داروهای شیمیدرمانی، مغز استخوان را به شدت تحت تأثیر قرارمیدهد، ممکن است کم خونی (آنمی) (بهصورت کاهش انرژی انجام کارها)، کاهش پلاکتهای خونی (بهصورت خونریزی) و کاهش گلبولهای سفید (بهصورت افزایش استعداد ابتلا به عفونتها) ایجادشود. معمولاً همۀ کسانی که از این روش درمانی استفاده میکنند به تمامی این علائم مبتلا نمیشوند. همچنین در طی دوره استراحت و بعد از قطع درمان تمامی این علائم برطرف میشوند.
روش درمانی دیگری وجود دارد که در آن از روشهای بیولوژی استفاده میشود. البته استفاده از این روشها در حد مطالعات بالینی است.
این مطلب تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی داشته و توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شود و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست.
نظرات