همه چیز درباره گرمازدگی و علت و علائم آن با درمان خانگی و سنتی
همه چیز درباره گرمازدگی و علت و علائم آن با درمان خانگی و سنتی
گرمازدگی : در فصل تابستان و افزایش دمای هوا، افراد زیادی گرمازه می شوند. گرمـازدگی سن و سال نمی شناسد و ممکن از کودک تا بزرگسال در هوای گرم تابستان گرمازده شوند.
گرمازدگی چیست؟
گرمـازدگی موقعیتی حادّ و تهدید کننده زندگی است که در این حالت سیستم تنظیم کننده دمای بدن ، به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حدّ گرما در بدن و یا وجود هر دو حالت ، از کار می افتد. در حالت گرمـازدگی بدن نمی تواند گرمای اضافی خود را دفع کند، در نتیجه دمای بدن خیلی افزایش می یابد که می تواند اندام های اصلی را تخریب کند.
علائم گرمازدگی چیست؟
علائم گرمازدگی شامل : پوست خشک و داغ – عدم تعریق – پوست ابتدا قرمز شده و سپس رنگ پریده یا کبود می شود – تنفس کوتاه و سریع – نبض سریع و ضعیف – افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه – سردرد – گرفتگی عضلات – گشادی مردمک چشم
علائم روحی و روانی گرمـازدگی شامل : زدن سخنان بی ربط ، گیجی ، رفتار پرخاشگر، آشفتگی و هیجان، توهم– بی حالی ، رخوت و بی حسی ( واکنش های بدن بیش از حد آرام و آهسته می شود ) و تشنج است.
علائمی که نشان می دهد در معرض گرمازدگی هستید، شامل :
ضعف و خستگی – کشیدگی و درد عضلات – استفراغ و تهوع – پوست رنگ پریده و چسبناک– دمای طبیعی بدن – گرفتگی عضلات – سرگیجه – ضعف و غش – ادرار زرد تیره یا نارنجی – سردرد و اسهال است.
تشخیص گرمـازدگی
پزشک علائم شما را بررسی کرده و میزان فشارخون و دمای بدن شما را اندازه می گیرد.دماسنج مقعدی بیشتر از دماسنج دهانی در این موارد کاربرد دارد. در این حالت پزشک نمونه ادرار و خون شما را با تجویز آزمایش های مربوطه بررسی می کند.
درمان گرمازدگی
درمان عوارض مرتبط با گرمـازدگی بستگی به شدت آن دارد.
گرمـازدگی یک فوریت پزشکی است. اگر دیدید کسی دچار گرمازدگی شده، فوراً یک آمبولانس خبر کنید یا هر چه سریع تر او را به نزدیک ترین بیمارستان برسانید.
اولین اقدام ، کاهش هر چه سریع تر دمای بدن فرد است.
بنابراین اولین کاری که شما باید برای یک فرد گرمازده انجام دهید این است که :
۱- لباس های فرد گرمازده را درآورده و بدن او را در آب سرد فرو برید. اگر چنین امکانی وجود نداشت، با استفاده از یک پارچه یا حوله یا اسفنج ، بدن فرد را با آب سرد خیس کنید یا اینکه قطعات یخ را به آرامی به بدن فرد بمالید.اگر مقدار آبی که در اختیار دارید کم است، ابتدا سر و گردن او را خنک کنید. تکه های یخ را روی گردن ، زیر بغل و کشاله ران او قرار دهید. توسط یک تکه کاغذ یا حوله یا پنکه ، او را باد بزنید.
۲- بعد از حمام گرفتن ، فرد را در مکان خنکی قرار دهید.
۳- پاهای فرد را در محل بالاتری نسبت به بدن او قرار دهید تا جریان خون بیشتر به طرف سر او برود.
۴- دست ها و پاهای فرد را ماساژ دهید تا خونی که خنک شده ، به سمت مغز و مرکز بدن او برود.
۵ – اگر شخص به هوش است، او را تشویق کنید تا کم کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد. ولی اگر شخص بی هوش باشد، نمی توانید این کار را انجام دهید، بنابراین همانطور که گفتم بدن او را خنک کنید تا وقتی به هوش آمد، آب بنوشد.
۶- وقتی بدن فرد خنک شد، هر ۱۰ دقیقه یک بار دمای بدن او را از طریق مقعد اندازه گیری کنید تا دمای بدنش کمتر از ۳۸/۵ درجه سانتیگراد نشود.
هنگامی هم که بدن فرد را در آب سرد فرو می کنید، باید مراقب باشید تا دمای بدنش کمتر از ۳۹/۵ درجه نشود. اگر هم دماسنج در اختیار نداشتید، تا وقتی که با لمس کردن بدن او احساس می کنید خنک نشده، عمل خنک کردن را ادامه دهید. ولی به محض خنک شدن بدن فرد ، عمل خنک کردن ( در آب سرد یا به شکل دیگر ) را متوقف کنید و اگر دمای بدن او مجدداً افزایش یافت، عمل خنک کردن را از نو شروع کنید.
۷ روش سنتی برای رفع گرمازدگی
شربن سکنجبین
نوشیدن شربت سکنجبین منافع بسیاری دارد. یکی از منافع سکنجبین این است که چون آن را با یخ خنک کرده و می‌نوشند، صفرا را می‌برد و از التهاب حرارت معده می‌کاهد و آن چه بلغم در معده و روده‌ها باشد، خارج می‌کند.
اگر سکنجبین را با ریشه و تخم کاسنی مخلوط کرده و کمی گلاب به آن اضافه کنند، نوشابه‌ای پر سود و شگفت‌آور می‌شود، به خصوص برای کسانی که جگر و معده‌ای گرم داشته یا دچار گرفتگی معده شده‌اند و نیز برای کسانی که مبتلا به نفخ هستند منافع زیادی دارد، اما برای مبتلایان به زخم معده و روده، مضر است.
عناب و شکر
برای رفع گرمـازدگی بهتر است عناب را در آب جوشانده و با کمی شکر به صورت خنک میل کنید. همچنین خوردنی‌های سرد و تر مانند گل بنفشه، خاکشیر، هندوانه و تخم خیارین (خیار، کدو، هندوانه و خربزه) نیز توصیه می‌شود. البته بهترین دارو برای رفع گرمـازدگی دم کرده عناب و زرشک است که همراه با مقداری شکر میل می‌شود.
خاکشیر یخ زده و شربت آب‌لیمو
استفاده از خاکشیر یخ‌زده و شربت آب‌لیمو برای جلوگیری از گرمـازدگی موثر است. برای جلوگیری از اسهال و تأثیر خنکی، خاکشیر باید به شکل یخ‌زده یا همراه خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت ملین و اسهال‌آور است.
با توجه به گرمی و آلودگی هوا، مصرف آب‌لیمو نیز به دلیل داشتن ویتامین C که دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده است، توصیه می‌شود و نیاز است هر دو روز یک بار، یک عدد لیمو در آب مصرفی استفاده شود.
تـخـم شـربـت
تخم شربت در حقیقت دانه گیاه ریحان است که به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب، به صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. تخم شربتی در طب سنتی ایران به عنوان رفع کننده التهابات دستگاه تناسلی و مجاری ادرار کاربرد بسیار داشته است.
بـه‌لیــمــو
به‌لیمو گیاهی به صورت درختچه است که از برگ آن استفاده می‌شود. این گیاه از قدیم در طب سنتی ایران به عنوان آرام‌بخش، ضد تشنج، ادرارآور، رفع کننده سرگیجه و تپش قلب مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز از آن استفاده می‌شود.
هندوانه
هندوانه یک میوه تابستانی لطیف، آبدار، خنک کننده، آرام بخش و مسکن التهابات درونی است که اصولا برای رفع عطش در اوج گرمای تابستان مصرف می‌شود و مورد پسند بسیاری از مردم است. طبیعت هندوانه سرد و تر است و برای افراد گرم مزاج بسیار مطلوب است. مربای پوست هندوانه برای رفع حرارت بدن، رفع تشنگی و گرمـازدگی بسیار مفید است.
گلاب
بنابر اعلام دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، برای معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خوراندن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدری که باعث استفراغ شده و صفرا را خارج کند. نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می‌برد و بدن را تقویت می‌کند. بوییدن گلاب برای تقویت قلب و رفع بیهوشی و تقویت حواس باطنی مفید است.
۸ روش درمان خانگی گرمازدگی
۱٫ برای درمان گرمـازدگی ماست بخورید
مصرف ماست با آب برای مقابله با گرمـازدگی بسیار مفید است و پیشنهاد می‌شود برای درمان گرمـازدگی ماست بخورید. دو قاشق ماست را با کمی نمک و پودر زیره در آب حل کرده و بنوشید. با نوشیدن ۱ الی ۲ لیوان دوغ در روزهای گرم می‌توانید تا حد زیادی از گرمـازدگی جلوگیری کنید.
ماست به دلیل داشتن آب باعث طراوت و سرد شدن بدن‌تان می‌شود. همچنین ماست شامل پروبیوتیک‌ها، پروتئین‌ها، مواد معدنی و ویتامین است که مواد مورد نیاز بدن شما را نیز تامین می‌کند.
۲٫ حمام آب سرد بگیرید
حمام آب سرد اقدامی ضروری و اورژانسی در مقابله با گرمـازدگی است. دوش گرفتن با آب سرد یا غوطه ور شدن در وان به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه می‌تواند دمای بدن رو کاهش دهد و یکی از اقدامات ضروری و اورژانسی قبل از رساندن فرد گرمازده به بیمارستان است. این درمان توسط متخصصان نیز توصیه می‌شود زیرا خنکی آب باعث کاهش کلی درجه حرارت بدن می‌شود.
۳٫ استفاده از طب چینی برای درمان گرمـازدگی
در حال حاضر در بیشتر جهان و بخصوص در طب چینی استفاده از ماش افزایش یافته یکی از درمان‌های اصلی برای گرمـازدگی محسوب می‌شود. زیرا ماش گیاهی ضد تب در طبیعت است و جوشانده‌ی آن باعث دفع سموم بدن می‌شود. یک فنجان ماش را به همراه ۳ فنجان آب بجوشانید و عصاره‌ی آن را برای کاهش دمای بدن‌تان میل کنید.
۴٫ استفاده از روغن های گیاهی
روغن نعناع، روغن اسطوخودوس، روغن زیتون یا بادام رو به نسبت‌های مساوی باهم مخلوط کرده و در پشت گردن، کف دست و داخل مچ دست بمالید. با این‌کار شما به کاهش دمای بدن‌تان کمک می‌کنید. اسطوخودوس برای تسکین پوست در موقع آفتاب سوختگی و همچنین برای اعصاب نیز بسیار مفید است. روغن نعناع اثر خنک کنندگی برای بدن دارد و تب رو کاهش می‌دهد.
۵٫ آب پیاز استفاده کنید
دو راه برای استفاده از آب پیاز در درمان گرمـازدگی وجود دارد:
با دیدن علایم گرمـازدگی و برای کاهش دمای بدن‌تان آب پیاز را در پشت گوش، زیر پا و روی قفسه‌ی سینه‌ی خود بمالید.
بعد از گرمـازدگی یک قاشق چای خوری آب پیاز را با یک قاشق چایخوری عسل مخلوط کرده و میل کنید.
بهتر است که این مخلوط را تا چند روز بعد از گرمـازدگی هم مصرف کنید تا کاملا علائم برطرف بشوند. آب پیاز به عنوان یکی از درمان‌های طبیعی در گرمـازدگی استفاده می‌شود اما مکانیزم دقیق عملکردش هنوز شناخته شده نیست.
۶٫ آب تمبر هندی
تمبر هندی را برای چند دقیقه بجوشانید و عصاره‌ی آن را با شکر یا عسل مخلوط و استفاده کنید. میوه‌ای با طبیعت سرده و برای رفع تشنگی و از بین بردن تب بسیار مفید است. حتی استفاده از تمبر هندی تهوع را هم از بین می‌برد.
۷٫ آب گشنیز بنوشید
برای رفع تهوع و استفراغ آب گشنیز بنوشید. گشنیز گیاهی خنک کننده است و با از بین بردن حرارت بالای بدن علائم گرمـازدگی رو بهبود می‌بخشد.
۸٫ سرکه‌ی سیب
یک قاشق چایخوری سرکه‌ی سیب را در یک لیوان آب مخلوط کرده و بنوشید. سرکه‌ی سیب حاوی مواد معدنی و ویتامین هاست که به دوباره پر کردن الکترولیت‌های از دست رفته‌ی بدن کمک می‌کند.
مراقبت بیمارستانی از فرد گرمازده :
در بیمارستان امکانات بهتر و روش های دقیق تری برای کنترل دمای بدن وجود دارد. در آنجا دمای مرکزی بدن به طور مرتب کنترل می شود تا فرد دچار افت ناگهانی دمای بدن ( هیپوتِرمی ) نشود. آزمایشات خونی برای تعیین مقدار نمک و سایر املاح موجود در خون انجام می شود و مایع درمانی برای حفظ تعادل الکترولیت ها و آب بدن صورت می گیرد.
بعد از اولین گرمـازدگی بایستی برای مدت چند هفته مقدار آب و نمک بدن و نیز عوارضی مثل ناتوانی کلیه کنترل شود . بعد ازاین حالت برای چند هفته، تغییرات دمایی بدن رخ خواهد داد که طبیعی است.
درمان ضعف و گرفتگی عضلات ناشی از گرمای زیاد :
معمولاً این عوارض را می توان در منزل درمان کرد.
– فرد باید در محل خنکی در منزل استراحت کند، لباس های نازک و نخی بپوشد، لباس های اضافی خود را در آورد، بدن خود را با آب سرد بشوید یا بوسیله یک حوله خنک مرطوب نگه دارد یا تکه های یخ را به بدن خود بمالد.
– همچنین از کولر یا پنکه برای خنک کردن خود استفاده کند.
– یک نوشیدنی خنک ، حاوی نمک بنوشد. مثلاً یک قاشق چایخوری یا مرباخوری نمک را در یک لیتر آب حل کند و در طی یک ساعت کم کم آن را بنوشد. همچنین می تواند یک قاشق غذاخوری شکر یا پودر شربت را برای افزایش کالری نوشیدنی، به آن اضافه کند. اگر فرد مسن است یا نمی تواند نوشیدنی شور بنوشد، باید او را به بیمارستان ببرید.
– گرفتگی عضلات را می توان با ماساژ دادن آنها برطرف کرد. باید روی محل گرفتگی فشار دهید و حوله ی گرمی روی آن قرار دهید. مصرف یک نوشیدنی شور، از عود گرفتگی پیشگیری می کند.
– فردی که دچار این عوارض شده است، حداقل باید ۲۴ ساعت استراحت کند.
نظرات