زندگینامه و بررسی آثار احمد شاملو
بدونشک شما نیز از عشق افسانهای و آتشین احمد شاملو به آیدا که زبانزد خاص و عام است مطلع هستید. او در ۲۱ آذر سال ۱۳۰۴ در شهر تهران به دنیا آمد، اما از آنجایی که پدرش افسر ارتش بود و باید بهدلیل ماموریت به شهرهای مختلفی میرفت، شناسنامه شاملو در شهر رشت گرفته شد. مادرش نیز اهل عراق بود و دوران زندگی این خانواده بهواسطه شغل پدرش در شهرهایی مانند رشت، اصفهان، شیراز، آباده و … سپری شد.
دستگیری شاملو بهدلیل فعالیت سیاسی
دههی سی درواقع دههی شروع تفکرات سیاسی در ایران بود و توجه بسیاری از جوانان را به خود جلب کرده بود. در ایران دوران احمد شاملو سال سوم دبیرستان بود و دقیقا در همین زمان ژاندارمری ترکمنصحرا قدرت و حکومت خود را از دست داده بود، بنابراین حکومت باید شرایط را آرام میکرد. از همین رو پدر شاملو به همراه خانواده راهی گرگان شد.
در همین دوران بود که احمد نیز فعالیتهای سیاسی خود را شروع کرد. همین موضوع باعث شد که چند وقت بعد در تهران دستگیر و به زندان شوروی منتقل شود. البته ماندن در زندان او طولانی نشد و پس از چند روز آزاد شد؛ اما این تنها فعالیت سیاسی شاملو نبود.
در سال ۱۳۳۲ و بعد از کودتای ۲۸ مرداد، احمد شاملو برای بار دیگر نیز دستگیر میشود. در این زمان ماموران امنیتی به چاپخانه و خانه شاملو حمله میکنند، البته در این زمان موفق به دستگیری خود نویسنده نمیشوند و تنها آثار مختلفی مانند ترجمه طلا در لجن، مردی که قلبش از سنگ بود و آهن و احساس را میسوزانند.
شاملو پس از گذشت چند روز در روزنامه و چاپخانه دستگیر میشود و او را به زندان قصر انتقال میدهند و بهعنوان زندانی سیاسی برای یکسال در زندان نگه میدارند. شاملو در دوران دستگیری، اقدامهای ارزشمندی را انجام داد که برای مثال میتوان به بررسی شاهنامه و نوشتن یک داستان بلند اشاره کرد. البته داستان بلند او در زمان انتقالش به زندان دیگر از دست رفت.
ازدواجهای احمد شاملو
احمد شاملو در سال ۱۳۲۶ زمانی که بیست و دو سال داشت با اشرف الملوک اسلامیه ازدواج کرد. حاصل ازدواج اول شاملو ۴ فرزند با نامهای سیاوش، سامان، سیروس و ساقی بود. در همین سالها بود که فعالیتش را در نشریات هفته نو آغاز کرد و اولین مجموعه اشعارش را نیز با نام » آهنگهای فراموش شده » به چاپ رساند. در سال ۱۳۳۰ آثار دیگری از این شاعر و نویسنده به چاپ رسید که میتوان به شعر بلند «۲۳» و مجموعه اشعار «قطعنامه» اشاره کرد.
ازدواج اول شاملو مدت کوتاهی دوام داشت و شاملو در سال ۱۳۳۶ برای بار دوم با توسی حائری ازدواج کرد. البته این ازدواج نیز پس از ۴ سال زندگی مشترک، در سال ۱۳۴۰ به جدایی ختم شد. پدرش نیز در همین سال از دنیا رفت، اما شاملو در این دوره اثر فوقالعادهای چون «مجموعه اشعار هوای تازه » را خلق میکند که معروفترین شعرهای آن « همچون پریا » و « دخترای ننه دریا » هستند.
در ۱۴ فروردین ۱۳۴۱ مهمترین اتفاق زندگی احمد شاملو، یعنی آشنایی او با آیدا سرکیسیان (ریتا آتانث سرکیسیان) اتفاق میافتد. طبق گفتههای خود شاملو و اطرافیان، حضور آیدا نقطه عطف زندگی احمد بوده و در سالهای حضور آیدا توانسته آثار فوقالعادهای را خلق کند.
آیدا و احمد در فروردین ۱۳۴۳ با یکدیگر ازدواج میکنند و در همین دو سال، یعنی از زمان آشنایی احمد و آیدا، آثار مختلفی چون آیدا در آینه، لحظهها و همیشه به چاپ میرسند. البته پس از ازدواج آنها اثر دیگری چون درخت و خنجر و خاطره نیز خلق میشود. در سال ۱۳۴۵ احمد شاملو برای برنامههای کودک تلویزیون نیز برنامه قصههای مادربزرگ را تهیه کرد.
درگذشت شاملو
شاملو در سالهای آخر زندگیاش آنطور که دوست داشت نتوانست زندگی کند، زیرا مدام آثار و کتابهای او مانند کوچه توقیف شدند و شاملو دیگر نتوانست مانند گذشته به خلق آثار فوقالعاده بپردازد. در اردیبهشت سال ۱۳۷۶ نیز دیگر اتفاق ناخوشایند زندگی شاملو رخ داد و پزشکها مجبور به قطع پای راست او شدند. شاملو ۳ سال پس از این اتفاق، آن هم زمانیکه بسیار منزوی و گوشهگیر شده بود، در مرداد ۱۳۷۹ از دنیا رفت.
احمد شاملو از جمله چهرههای پرطرفدار ادبی بود و همین موضوع باعث شد که در مراسم تشییع جنازهی او سیل عظیمی از طرفداران شعر و ادبیات حضور پیدا کنند. پیکر شاملو در کنار روشنفکرانی چون « پوینده » و « محمد مختاری » به خاک سپرده شد. نکتهای که پس از مرگ این هنرمند همیشه مطرح بوده، حاشیههای مربوط به مراسمهای یادبود او است. گاهیاوقات شرایط بهگونهای بوده که نیروهای امنیتی اجازه برگزاری مراسم را ندادهاند. سنگ مزار شاملو نیز مانند سنگ مزار بسیاری از روشنفکران دیگر مورد تعرض قرار گرفته است.
محبوبترین اثر احمد شاملو
تابهاینجا با برخی از نامهای آثار احمد شاملو آشنا شدیم، اما یکی از محبوبترین آثار او که حتما بارها نام آن را شنیدهاید، کتاب مثل خون در رگهای من است. این کتاب در حقیقت مجموعهای از نامههای شاملو به آیدا است که در سالهای ۴۰ و ۵۰ نوشته شده؛ البته این نامهها همگی دست آیدا بودند و مدت زیادی سپری شد تا آیدا رضایت داد که نامههای شاملو در اختیار علاقهمندان قرار گیرد.
در این نامهها بیشتر از هرچیزی عشق و علاقه شاملو به آیدا پیدا است و گاهیاوقات مسائل ادبی و سیاسی نیز در نامهها دیده میشود. او در یکی از مصاحبههایی که با مجله فردوسی داشته نیز درباره آیدا گفته است که هر چه مینویسم برای اوست و به خاطر او … من با آیدا انسانی را که هرگز در زندگی خود پیدا نکرده بودم پیدا کردم.
جمعبندی
بدونشک احمد شاملو یکی از محبوبترین چهرههای ادبیات است که تا به امروز طرفداران زیاد خود را حفظ کرده و آثار او در اکثر کتابخانهها یافت میشود. ما در این مقاله به بهترین و مشهورترین آثار این فرد اشاره کردیم، اما لازم است بدانید که شاملو آثار بسیار دیگری دارد که خواندن آنها نیز خالی از لطف نخواهد بود.
منبع : Nicmusic.net
نظرات