تاثیر مذاکرات بر روی قیمت تجهیزات گلخانه
مقدمه :
در ابتدای مطلب پیش رو در خصوص پیش بینی نتایج مذاکرات بر روی قیمت تمام شده ی محصولات کشاورزی باید به این مساله توجه نمود که ایران کشوری در حال توسعه است و بر مبنای داده های منابع معتبر جهانی در بین کشورهای خاورمیانه جایگاه سوم بعد از عربستان و امارات قرار دارد. و میانگین درآمد سرانه تولید ناخالص داخلی حدود ۴ هزار دلار است.
بین سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، اقتصاد ایران به دنبال توافق برجام، گشایش‌های بین‌المللی را تجربه کرد و متغیرهای اقتصاد کلان از جمله نرخ دلار در این سالها ثبات نسبی را تجربه کردند. بنابراین درآمد سرانه نیز از ۲ هزار و ۲۹۲ دلار در نیمه نخست سال ۱۳۹۲ به ۲ هزار و ۷۶۰ دلار در نیمه نخست سال ۱۳۹۶ رسید.
داده های کلان بالا به صورت رسمی ارائه شده است و این نکته را می رساند که رفع تحریم ها و باطبع آن گشایش در امور اقتصادی کشور منتج به افزایش تولید و بالا رفتن سرانه ی تولید ناخالص ملی خواهد شد.
اقتصاددان‌ها چند عامل اصلی در اقتصاد ایران را برای قیمت تمام‌شده بررسی می‌کنند:
- مواد اولیه: قیمت جهانی کالاها (مثل نفت، فولاد، یا غلات) مستقیماً روی هزینه‌ها اثر دارد و همین امر تامین و واردات مواد اولیه را برای صنایع کوچک و متوسط با مشکل مواجه خواهد کرد.
- نیروی کار: در ایران، افزایش حداقل دستمزد (حدود ۲۷% در ۱۴۰۴) هزینه‌های تولید رو بالا برده. و بنگاه های خصوصی چالش جدیدی را بعد از سالها تجربه خواهند کرد که همانا مساله ی بحران نیروی کار است.
- انرژی: قیمت گاز و برق در ایران (به‌خاطر یارانه‌های محدود و قطعی برق) باعث گرون‌تر شدن تولید شده است.
- نرخ ارز: در ایران، نوسانات دلار تأثیر زیادی دارد. مثلاً گزارش‌های بانک مرکزی نشان می دهد که افزایش نرخ دلار در بازار آزاد (تا حدود ۶۰,۰۰۰ تومان در ۱۴۰۳) هزینه مواد اولیه وارداتی رو بالا برده است.
- فناوری و بهره‌وری: مقالاتی در JFE نشون می‌دن که شرکت‌هایی با فناوری پیشرفته‌تر می‌تونن هزینه‌های تولید رو کاهش بدن، ولی این در ایران به‌خاطر محدودیت‌های دسترسی به تکنولوژی کمتر دیده می‌شه.
وضعیت فعلی اقتصاد ایران:
اقتصاد ایران تحت تأثیر تحریم‌های شدید، تورم بالا (حدود ۴۰% در سال ۱۴۰۳)، و کاهش تولید ناخالص داخلی قرار دارد. بر اساس گزارش‌های اکونومیست، تولید ناخالص داخلی ایران از ۵۷۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ به ۴۱۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ کاهش یافت. در سال ۱۴۰۳، رشد اقتصادی ۹ ماهه حدود ۳% گزارش شده که نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. تحریم‌ها، فروش نفت، دسترسی به بازارهای جهانی، و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را محدود کرده و ارزش پول ملی به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.
صنعت گلخانه‌سازی نیز به دلیل وابستگی به نهاده‌های وارداتی (مانند بذر و تجهیزات)، افزایش هزینه‌های انرژی، و تورم تولیدکننده (۳۰-۴۰% بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی) با هزینه‌های بالای تولید مواجه است. هزینه احداث یک گلخانه ۱۰۰۰ متری حدود ۱.۵ تا ۳.۷ میلیارد تومان و هزینه عملیاتی سالانه آن ۴۴۰ تا ۹۴۰ میلیون تومان برآورد می‌شود (داده‌های سال ۱۴۰۳). رفع تحریم‌ها می‌تواند این هزینه‌ها را کاهش داده و سودآوری را بهبود بخشد.
سناریوهای اقتصادی قابل پیش بینی برای سال ۱۴۰۴
الف. سناریوی خوش‌بینانه (رفع کامل تحریم‌ها و اصلاحات محدود)
- رشد اقتصادی: ۵ تا ۷%.
- تورم: ۱۵ تا ۲۰%.
- نرخ ارز: ۴۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ تومان.
- گلخانه‌سازی: کاهش ۲۰ تا ۳۰% هزینه‌های سرمایه‌ای و عملیاتی، افزایش ۳۰ تا ۵۰% صادرات، و سودآوری ۴۰ تا ۶۰%.
- مثال: هزینه احداث گلخانه ۱۰۰۰ متری به ۱ تا ۲.۶ میلیارد تومان و هزینه عملیاتی به ۳۰۰ تا ۶۵۰ میلیون تومان کاهش می‌یابد. درآمد صادراتی از ۱.۳ تا ۲ میلیارد به ۲ تا ۳ میلیارد تومان افزایش می‌یابد.
ب. سناریوی واقع‌بینانه (رفع نسبی تحریم‌ها بدون اصلاحات ساختاری)
- رشد اقتصادی: ۲ تا ۳%.
- تورم: ۲۵ تا ۳۰%.
- نرخ ارز: ۵۰,۰۰۰ تا ۶۰,۰۰۰ تومان.
- گلخانه‌سازی: کاهش ۱۰ تا ۲۰% هزینه‌ها، افزایش ۱۵ تا ۲۵% صادرات، و سودآوری ۲۰ تا ۳۰%.
ج. سناریوی بدبینانه (رفع تحریم‌ها با تداوم ناکارآمدی)
- رشد اقتصادی: ۰ تا ۱%.
- تورم: ۳۵ تا ۴۰%.
- نرخ ارز: ۷۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ تومان.
- گلخانه‌سازی: کاهش ناچیز هزینه‌ها، رشد محدود صادرات، و سودآوری مشابه وضعیت فعلی.
تلاطم های قیمت تجهیزات گلخانه ای مانند لامپ رشد گیاه
از آنجایی که استفاده از یک گلخانه ی کامل (به صورت تجاری) در صورت نبودن تجهیزات امکان بهره برداری را ندارد، باید در پلن بیزنسی آن هزینه تمامی تجهیزات دیده شود.
در گلخانه های صیفی و گل های شاخه بریده که نور مکمل باعث افزایش بهره وری ۳۰ درصد کمی و کیفی می شود ، اهمیت لامپ رشد گیاه به مراتب در بین تجهیزات گلخانه ای بالاتر است.
لامپ رشد گیاه با توجه به اینکه هزینه ای معادل نصف احداث یک گلخانه ی جدید را دارد با بالا رفتن قیمت مواد و تجهیزات اولیه،قیمت لامپ رشد گیاه نیز بر اساس سناریوی بدبینانه بالا افزایش پیدا خواهد کرد.
نتیجه‌گیری
رفع تحریم‌ها در سال ۱۴۰۴ می‌تواند اقتصاد ایران را با افزایش صادرات نفت، کاهش تورم به ۱۵ تا ۲۰%، و رشد اقتصادی ۳ تا ۷% تقویت کند. در صنعت گلخانه‌سازی، این امر به کاهش ۲۰ تا ۳۰% هزینه‌های سرمایه‌ای و عملیاتی، افزایش ۳۰ تا ۵۰% صادرات، و بهبود سودآوری به ۴۰ تا ۶۰% منجر می‌شود. با این حال، بدون اصلاحات ساختاری (مانند کاهش فساد، استقلال بانک مرکزی، و بهبود زیرساخت)، اثرات رفع تحریم‌ها موقت خواهد بود. مشکلات زیرساختی نظیر کمبود آب و سردخانه همچنان این صنعت را محدود می‌کند./۴۶۲۰۲۶
نظرات