تست سرطان سینه در منزل؛ راهنمای کامل خودآزمایی پستان
سرطان سینه، یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است که در صورت تشخیص زودهنگام، احتمال موفقیت درمان آن بسیار بالا خواهد بود. با توجه به اینکه بسیاری از موارد سرطان سینه در مراحل اولیه علائم واضحی ندارند، خودآزمایی پستان می‌تواند روشی مؤثر برای شناسایی تغییرات غیر عادی و کمک به تشخیص زودهنگام باشد.
معاینه سینه، یک روش ساده، بدون هزینه و قابل انجام در منزل است که به زنان این امکان را می‌دهد تا به طور منظم وضعیت سینه‌های خود را بررسی کنند؛ این کار باعث می‌شود که فرد با ساختار طبیعی پستان‌های خود آشنا شده و در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیر معمول، سریع‌تر به پزشک مراجعه کند.
اگرچه تست سینه در منزل نمی‌تواند جایگزین ماموگرافی یا معاینات پزشکی تخصصی شود، اما یک گام مکمل و مهم در برنامه غربالگری سرطان سینه محسوب می‌شود. در این مقاله، به اهمیت خودآزمايي سرطان سينه، روش‌های صحیح انجام آن، بهترین زمان برای انجام خودآزمایی و نشانه‌هایی که باید جدی گرفته شوند، می‌پردازیم.
چرا تشخیص سرطان سینه در منزل مهم است؟
تشخیص زودهنگام سرطان سینه، کلید موفقیت درمان آن است. مطالعات نشان داده‌اند که اگر سرطان سینه در مراحل اولیه شناسایی شود، شانس بقا تا ۹۹درصد افزایش می‌یابد. هرچه سرطان در مراحل اولیه شناسایی شود، درمان آن ساده‌تر و احتمال بهبودی بالاتر خواهد بود.
تست سرطان سینه در منزل یک روش اولیه و کم‌هزینه است که زنان را قادر می‌سازد تا هرگونه تغییر غیر معمول را شناسایی کرده و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنند. از جمله دلایل اهمیت معاینه سینه برای سرطان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- افزایش شانس درمان موفقیت‌آمیز
سرطان سینه، در مراحل اولیه معمولا محدود به یک ناحیه از پستان است و احتمال انتشار آن به سایر قسمت‌های بدن کمتر است. اگر بیماری در این مرحله شناسایی شود، درمان‌های کمتر تهاجمی مانند جراحی محدود(لامپکتومی) یا پرتودرمانی می‌توانند مؤثر باشند.
در مقابل، تشخیص دیرهنگام می‌تواند نیاز به روش‌های پیچیده‌تر مانند شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی یا حتی ماستکتومی(برداشتن کامل پستان) را افزایش دهد.
۲- کاهش هزینه‌های درمان
درمان سرطان، در مراحل پیشرفته معمولا پرهزینه‌تر خواهد بود، زیرا ممکن است بیمار نیاز به جراحی‌های گسترده، بستری شدن طولانی‌مدت، داروهای قوی و جلسات متعدد پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی داشته باشد؛ اما اگر سرطان زود تشخیص داده شود، درمان ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد بود.
۳- امکان شناسایی علائم خاموش
در مراحل اولیه، سرطان سینه معمولا درد ندارد و ممکن است تنها به شکل تغییرات کوچک در بافت سینه ظاهر شود. بسیاری از زنان تا زمانی که توده‌ای را احساس نکرده یا علائم ظاهری مشاهده نکنند، متوجه بیماری خود نمی‌شوند.
با خودآزمایی منظم در منزل، می‌توان تغییرات جزئی را زودتر شناسایی و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
۴- افزایش آگاهی و مسئولیت‌پذیری نسبت به سلامت شخصی
انجام تست سرطان سینه در منزل باعث می‌شود زنان با ساختار طبیعی سینه‌های خود آشنا شوند و نسبت به تغییرات آن هوشیار باشند. این آگاهی به آن‌ها کمک می‌کند که در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیر عادی سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند.
۵- روشی مکمل برای غربالگری پزشکی
اگرچه معاینه سینه برای سرطان، جایگزین ماموگرافی و معاینات پزشکی تخصصی نیست، اما می‌تواند به عنوان یک روش تکمیلی مورد استفاده قرار گیرد. در واقع، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که خودآزمایی در کنار ماموگرافی‌های دوره‌ای و معاینات بالینی توسط پزشک انجام شود تا احتمال شناسایی زودهنگام بیماری افزایش یابد.
۶- مناسب برای همه گروه‌های سنی
برخی از زنان ممکن است به دلایل مختلف(مانند سن پایین‌تر از ۴۰ سال) نیاز به انجام منظم ماموگرافی نداشته باشند. با این حال، سرطان سینه می‌تواند در هر سنی رخ دهد، بنابراین خودآزمایی پستان یک ابزار مفید برای زنان جوان‌تر محسوب می‌شود که ممکن است در برنامه‌های غربالگری پزشکی قرار نگیرند.
۷- کاهش استرس و افزایش آرامش ذهنی
زنانی که به طور منظم سینه‌های خود را بررسی می‌کنند، معمولا حس کنترل بیشتری بر سلامت خود دارند. این کار می‌تواند اضطراب و ترس از سرطان سینه را کاهش داده و به آن‌ها کمک کند که در صورت مشاهده علائم مشکوک، سریع‌تر اقدام کنند.
تست ماموگرافی در منزل را چگونه انجام دهیم؟
خودآزمایی پستان، شامل دو بخش است که در ادامه مراحل این تست را به صورت کامل توضیح می‌دهیم:
۱- بررسی ظاهری سینه‌ها در مقابل آینه
در این روش باید وضعیت بدن را در حالت‌های مختلف در آینه مشاهده کنید. ابتدا جلوی یک آینه بایستید و سینه‌های خود را به دقت بررسی کنید. بهتر است این کار را در یک محیط روشن انجام دهید. برای مشاهده بهتر، دست‌های خود را در حالت‌های مختلف قرار دهید.
به طور مثال، دست‌ها در کنار بدن قرار گرفته یا دست‌ها را به دو طرف بلند کرده و وضعیت سینه‌ها را بررسی کنید. همچنین می‌توانید دست‌ها را روی باسن فشار دهید و شانه‌ها را کمی به جلو خم کنید تا عضلات سینه بیرون بزنند یا دست‌ها را پشت سر قرار داده و به جلو نگاه کنید.
در این روش باید به بررسی تغییرات ظاهری سینه بپردازید؛ اگر هر یک از این تغییرات را مشاهده کردید، باید با پزشک مشورت کنید:
- تغییر در اندازه، شکل یا تقارن سینه‌ها
- وجود هرگونه فرورفتگی یا برجستگی غیر عادی روی پوست سینه
- چین‌خوردگی، چروک یا تغییر رنگ پوست سینه
یکی از دیگر از مواردی که نیاز به مشاهده و بررسی دارد، نوک سینه‌ها است. نوک سینه را بین انگشت شست و سبابه کمی فشار دهید و به ترشحات توجه کنید. در حالت طبیعی نباید هیچ مایعی خارج شود و اگر ترشح خون‌آلود یا زردرنگ مشاهده کردید، غیر طبیعی است و نیاز به بررسی دارد.
همچنین، قرمزی، تورم یا پوسته‌پوسته شدن نوک سینه یا اطراف آن و فرورفتگی نوک سینه که قبلا وجود نداشته است، از جمله مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه کنید.
۲- بررسی لمسی سینه‌ها در حالت‌های مختلف
در این روش می‌توانید به صورت خوابیده، ایستاده یا نشسته بررسی را انجام دهید. توجه داشته باشید که برای لمس سینه‌ها از سه انگشت وسط(سبابه، میانی و انگشت حلقه) استفاده شود. انگشتان خود را صاف نگه داشته و با حرکات دایره‌ای کوچک روی بافت سینه فشار ملایمی وارد کنید.
همچنین توصیه می‌شود از نوک انگشتان استفاده نکنید؛ بهتر است از قسمت نرم و تخت انگشتان خود استفاده کنید. جهت بررسی سینه در حالت ایستاده یا نشسته، باید یکی از دستان خود را بالا برده و پشت سر قرار دهید. با دست دیگر، سینه مقابل را با حرکات دایره‌ای از سمت بیرون به داخل بررسی کنید. تمام سطح سینه را از بالا به پایین و از یک طرف به طرف دیگر لمس کنید.
در تمام حالات بررسی باید فشار در سه سطح متفاوت اعمال شود. در بررسی بافت نزدیک به سطح پوست از فشار کم، در بررسی لایه‌های میانی بافت سینه از فشار متوسط و برای بررسی بافت‌های عمقی نزدیک به قفسه سینه از فشار زیاد کمک بگیرید.
یکی از مزیت‌های بررسی سینه در حالت خوابیده این است که، هنگام دراز کشیدن، بافت سینه به صورت یکنواخت پخش می‌شود که وضعیت بررسی آن‌را آسان‌تر می‌کند. در این روش، شما باید دست راست خود را زیر سر بگذارید و با دست چپ، سینه راست را بررسی کنید(و بالعکس).
انگشتان خود را با حرکات دایره‌ای کوچک روی سینه حرکت دهید و به هرگونه توده، سفتی یا عدم تقارن توجه کنید. همین کار را روی هر دو سینه انجام دهید و زیر بغل را نیز بررسی کنید، زیرا غدد لنفاوی نیز ممکن است درگیر شوند. در ناحیه زیر بغل، هرگونه تغییر در بافت زیر بغل یا احساس توده ممکن است نشانه تغییرات غیر طبیعی باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
بهترین حالت سینه برای معاینه پستان چگونه است؟
برای انجام معاینه سینه برای سرطان، وضعیت بدن و حالت سینه‌ها نقش مهمی دارند. بهترین حالت سینه برای معاینه به این صورت است که بافت سینه در وضعیتی قرار بگیرد که امکان لمس تمامی نواحی آن فراهم شود و هرگونه تغییر غیر طبیعی به راحتی قابل تشخیص باشد.
حالت ایستاده در حمام هنگام بررسی لمسی، به دلیل استفاده از صابون یا شامپو که باعث می‌شوند انگشتان راحت‌تر روی پوست سر بخورند و لمس بافت‌های عمیق‌تر سینه راحت‌تر شود، بهترین حالت است. همچنین، وقتی دراز می‌کشید، بافت سینه روی قفسه سینه پخش شده و امکان لمس نقاط عمیق‌تر و تشخیص دقیق‌تر فراهم می‌شود؛ بنابراین، حالت خوابیده روی تخت نیز موثر است.
حالت نشسته یا نیمه خوابیده برای زنان با سینه‌های بزرگ یا دارای پروتز سینه مناسب است؛ چرا که در این افراد بافت سینه در حالت خوابیده، ممکن است به طرفین پخش شده و بررسی آن دشوار شود. نشستن یا نیمه خوابیدن، امکان لمس بهتر را فراهم می‌کند.
آیا جراحی پروتز سینه مانعی برای انجام تست ماموگرافی در منزل است؟
خیر، جراحی پروتز سینه مانعی برای انجام خودآزمایی پستان نیست؛ اگرچه داشتن پروتز ممکن است نحوه انجام خودآزمایی را کمی متفاوت کند. با آگاهی از روش‌های صحیح معاینه مانند حالت نشسته و نیمه خوابیده، لمس دقیق‌تر و انجام آزمایش‌های پزشکی مکمل، زنان دارای پروتز نیز می‌توانند به طور مؤثر از سلامت سینه‌های خود مراقبت کنند.
بهترین زمان تست سرطان سینه در منزل
زمان‌بندی درست برای انجام معاینه سینه در منزل اهمیت زیادی دارد، زیرا نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی و افزایش سن می‌تواند روی بافت سینه تاثیر بگذارد؛ برای تشخیص دقیق‌تر و کاهش احتمال تشخیص اشتباه، باید بهترین زمان برای انجام این معاینه را در نظر گرفت.
بهترین زمان برای زنانی که پریود می‌شوند، ۳ تا ۵ روز پس از پایان قاعدگی است؛ در این بازه، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش یافته و بافت سینه کمتر متورم و حساس است، بنابراین لمس توده‌ها یا تغییرات غیر طبیعی آسان‌تر خواهد بود.
در زنانی که یائسه شده‌اند، سطح هورمون‌ها به طور پایدار پایین می‌ماند و تغییرات هورمونی کمتری در سینه‌ها ایجاد می‌شود؛ بنابراین، زمان خاصی از ماه بر نتیجه خودآزمایی تاثیر نمی‌گذارد؛ اما بهتر است یک روز مشخص در هر ماه مثلا ابتدای آن‌را برای معاینه سینه اختصاص دهند.
در دوران بارداری و شیردهی، بافت سینه به دلیل تغییرات هورمونی و تولید شیر، متراکم‌تر و حساس‌تر می‌شود. این تغییرات می‌توانند باعث دشوارتر شدن تشخیص توده‌های غیر طبیعی شوند. بنابراین، توصیه می‌شود یک روز مشخص در هر ماه پس از تخلیه سینه یا شیردادن به نوزاد به بررسی سینه‌های خود بپردازند.
زنان با سابقه خانوادگی سرطان سینه یا عوامل خطر بالا، نیاز است که علاوه بر خودآزمایی باید تحت نظر پزشک باشند و غربالگری‌های منظم‌تری مانند ماموگرافی و سونوگرافی انجام دهند. این افراد می‌توانند در صورت پریود شدن، ۳ تا ۵ روز پس از پایان قاعدگی و در صورت یائسه بودن، یک روز مشخص در ماه برای بررسی سینه‌های خود وقت بگذارند.
ایمپو، یک اپلیکیشن بارداری، خودمراقبتی و تقویم قاعدگی است که تاریخ انجام ماموگرافی و تست سرطان سینه را به شما یادآوری می‌کند؛ همچنین می‌توانید در ایمپو، علائم روزانه خود را با توجه به سیکل قاعدگی ثبت کرده و پس از گذشت چند دوره، علائم پر تکرار را بررسی کنید. این کار به تشخیص زودهنگام بیماری‌های زنان مانند سرطان سینه، عفونت واژن و پریود نامنظم کمک می‌کند.
چه مواردی را پس از تست سینه در منزل، باید به پزشک اطلاع داد؟
اگر در طول معاینه سینه متوجه تغییرات غیر عادی شدید، بهتر است آن‌ها را با پزشک در میان بگذارید. همه تغییرات لزوما نشانه سرطان نیستند، اما بررسی پزشکی می‌تواند نگرانی‌ها را برطرف کرده و در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام دهد. موارد زیر از جمله تغییراتی هستند که در هنگام مشاهده در معاینه سینه برای سرطان باید به پزشک اطلاع دهید:
۱- وجود توده یا ضخامت غیر معمول در سینه یا زیر بغل
اگر یک توده جدید، سفت یا نامنظم در سینه یا ناحیه زیر بغل احساس کردید، به پزشک مراجعه کنید؛ توده‌های سرطانی معمولا سخت، غیر متحرک و بدون درد هستند، اما این یک قانون قطعی نیست. توده‌های نرم و متحرک که در طی چرخه قاعدگی تغییر می‌کنند، از علائم خطر محسوب نمی‌شوند.
۲- تغییر در اندازه یا شکل سینه
اگر یکی از سینه‌ها به طور ناگهانی بزرگ‌تر یا کوچک‌تر شد، یا تغییرات نامتقارنی داشت، بهتر است بررسی شود؛ تغییراتی که به مرور زمان واضح‌تر می‌شوند، نیاز به ارزیابی دارند اما تفاوت جزئی در اندازه یا شکل سینه‌ها طبیعی است.
۳- تغییرات پوستی غیر عادی در سینه
فرورفتگی پوست یا چروکیدگی، قرمزی یا التهاب مداوم که بهبود نمی‌یابد و پوست پرتقالی شدن سینه، نشان‌دهنده سرطان التهابی پستان باشد.
۴- تغییر در نوک سینه
اگر قبلا نوک سینه صاف یا بیرون‌زده بوده و حالا به داخل کشیده شده است یا اگر از نوک سینه مایعی غیر از شیر ترشح شود، به‌ویژه اگر خون‌آلود یا شفاف باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. پوسته‌پوسته شدن یا زخم نیز ممکن است نشانه یک بیماری پوستی یا مشکل جدی‌تر باشد.
۵- درد مداوم در سینه یا زیر بغل
اگر دردی در سینه یا زیر بغل دارید که بی‌دلیل ایجاد شده و از بین نمی‌رود، نیاز به بررسی دارد. درد سرطان پستان معمولا مداوم و در یک نقطه خاص است. درد خفیف قبل از قاعدگی که معمولا با پایان آن از بین می‌رود، طبیعی است.
۶- احساس سنگینی یا سفتی غیرعادی در سینه
برخی زنان احساس می‌کنند سینه‌هایشان سنگین‌تر یا سفت‌تر از حالت طبیعی شده است؛ اگر این تغییرات همراه با سایر علائم باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
۷- وجود غده یا تورم در ناحیه زیر بغل یا ترقوه
اگر احساس کردید که غده‌ای در زیر بغل یا بالای سینه(نزدیک ترقوه) وجود دارد که قبلا نبوده است، باید به پزشک مراجعه کرده و به او اطلاع دهید.
۸- عدم بهبود تغییرات در طول زمان
اگر تغییری در سینه خود مشاهده کردید که طی یک ماه از بین نرفت یا شدیدتر شد، حتما برای بررسی بیشتر به متخصص زنان، جراح عمومی یا متخصص سرطان پستان مراجعه کنید.
در صورت تشخیص سرطان سینه، درمان بدون برداشتن سینه صورت می‌گیرد؟
بله، متناسب با مرحله بیماری و نوع تومور، درمان ممکن است شامل جراحی حفظ پستان، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا درمان‌های هدفمند باشد. برخی بیماران می‌توانند با لامپکتومی(برداشتن توده سرطانی بدون برداشتن کل سینه) درمان شوند.
چه روش‌های دیگری برای تست سرطان سینه وجود دارد؟
علاوه بر خودآزمایی پستان که یک روش ساده و اولیه برای بررسی تغییرات سینه است، روش‌های دیگری مانند آزمایش‌های تصویربرداری، آزمایش‌های ژنتیکی و نمونه‌برداری‌های پزشکی هستند که بسته به شرایط بیمار، سابقه خانوادگی و سن، توسط پزشک توصیه می‌شوند. از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ماموگرافی(Mammography): روش اصلی غربالگری سرطان سینه
ماموگرافی یک نوع تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس است که می‌تواند وجود توده‌ها یا تغییرات غیر طبیعی در بافت سینه را شناسایی کند.
۲- سونوگرافی پستان(Breast Ultrasound)
در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از بافت سینه استفاده می‌شود. زمانی که ماموگرافی، یک توده مشکوک را نشان داده باشد یا برای بررسی تفاوت بین توده‌های جامد و کیست‌های پر از مایع کاربرد دارد.
۳- ام‌آر‌آی پستان(Breast MRI)
از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از بافت سینه استفاده می‌کند. این روش برای زنانی که ریسک بالایی از سرطان سینه دارند یا در مواردی که ماموگرافی و سونوگرافی نتیجه قطعی ارائه نداده‌اند، انجام می‌شود.
۴- نمونه‌برداری از بافت پستان(Breast Biopsy)
اگر در سه روش دیگر، توده‌ای مشکوک دیده شود، پزشک ممکن است نمونه‌برداری را انجام دهد. در این روش، مقدار کمی از بافت سینه برداشته شده و برای بررسی سرطان به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
خودآزمایی پستان را از چه سنی انجام دهیم؟
خودآزمایی پستان از ۲۰ سالگی به بعد توصیه می‌شود و باید آن‌را ماهیانه انجام دهید. این روش می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان سینه کمک کند و احتمال موفقیت درمان را افزایش دهد. علاوه بر خودآزمایی، زنان باید متناسب با سن خود، معاینات پزشکی و ماموگرافی‌های دوره‌ای را نیز انجام دهند.
زنان زیر ۴۰ سال می‌توانند ماهانه، یکبار از تست تشخیص سرطان سینه در منزل استفاده کنند. زنان بالای ۴۰ سال بهتر است علاوه بر خودآزمایی ماهانه، ماموگرافی سالانه نیز انجام دهند. زنان در گروه‌های پرخطر و با ریسک بالای سرطان، باید با پزشک مشورت کنند تا برنامه دقیقی برای غربالگری داشته باشند.
نکات مهم در تست سرطان سینه در منزل
معاینه سینه در منزل یکی از روش‌های مؤثر برای تشخیص زودهنگام تغییرات غیر طبیعی در سینه‌ها است. با این حال، برای دستیابی به نتایج دقیق و جلوگیری از اضطراب غیر ضروری، باید نکات مهمی را در نظر بگیرید:
- خودآزمایی را در محیطی آرام، زمان مناسب و بدون عجله انجام دهید.
- روش صحیح خودآزمایی را رعایت کرده و از نوک انگشتان استفاده کنید، نه از ناخن‌ها.
- از زوایای مختلف سینه‌های خود را بررسی کنید.
- به تفاوت‌های بین توده‌های طبیعی و غیر طبیعی دقت کنید.
- علائم هشداردهنده را بشناسید و هر برجستگی جدید، تغییر در پوست، یا درد مداوم را جدی بگیرید.
نتیجه‌گیری
تست سرطان سینه در منزل، یک راهکار ساده و مؤثر برای آگاهی از تغییرات پستان و تشخیص زودهنگام سرطان است؛ اگرچه جایگزین ماموگرافی و معاینات پزشکی نیست، اما نقش مهمی در غربالگری سرطان سینه دارد. انجام منظم خودآزمایی، همراه با دیگر روش‌های تشخیصی سرطان پستان، می‌تواند نقش کلیدی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام این بیماری داشته باشد.
زنان باید معاینه سینه را به طور منظم انجام داده و در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیر طبیعی، به پزشک مراجعه کنند. در نهایت، در صورت تشخیص سرطان سینه، روش‌های درمانی متعددی از جمله جراحی(با یا بدون برداشتن کامل سینه)، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و درمان‌های هدفمند وجود دارد که بسته به نوع و مرحله بیماری انتخاب می‌شوند./۴۲۵۶۰۱
نظرات