تب دنگی چیست؟ + علائم و درمان
تب دنگی که به آن تب استخوان‌شکن نیز گفته می‌شود، یک بیماری ویروسی است که توسط پشه‌های آئدس منتقل می‌شود. این بیماری در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان شایع است و می‌تواند علائمی چون تب شدید، سردرد، درد مفاصل و بثورات پوستی ایجاد کند. در موارد شدید، تب دنگی می‌تواند به تب هموراژیک دنگی تبدیل شود که با خونریزی و کاهش پلاکت‌های خون همراه است و می‌تواند کشنده باشد¹². امروزه، با وجود پیشرفت‌های پزشکی، هنوز هم تب دنگی به عنوان یک تهدید جدی برای سلامتی در بسیاری از کشورها باقی مانده است.
تب دنگی چیست؟
تب دِنگی (به انگلیسی: Dengue fever) نام یک بیماری ویروسی است. به آن تب دنگ، تب دانگ و تب استخوان‌شکن هم گفته‌اند.
این بیماری از طریق پشه‌ای به نام پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود. این پشه که به ببر آسیایی مشهور شده است در مناطق استوایی جهان به‌ویژه آسیای جنوب شرقی از جمله مالزی وجود دارد. این بیماری گسترش زیادی یافته و تلفات انسانی زیادی برجای گذاشته است. علائم این بیماری سردرد، کمردرد و پشت درد، تب معمولاً شدید و در برخی موارد خارش و جوش در قسمت‌های مختلف بدن است. موارد مرگش ۱ در هزار گزارش شده است.
میزان کشندگی ویروس دنگی
تب دنگی عفونتی است که توسط ویروس دنگی ایجاد می‌شود. پشه‌ها عوامل منتقل‌کننده (پخش‌کننده) این ویروس هستند. تب دنگی به عنوان «تب استخوان شکن» نیز شناخته می‌شود، چرا که به دلیل درد شدید حاصل از آن بیمار تصور می‌کند استخوان‌هایش در حال شکستن هستند. برخی نشانه‌های تب دنگی عبارتند از تب، سردرد، حساسیت‌های پوستی مشابه سرخک و درد در ماهیچه‌ها و مفاصل.
ممکن است تب دنگی در تعداد کمی از بیماران به یکی از دو گونه خطرناک و کشنده تبدیل شود. گونه اول تب هموراژیک دنگی است که باعث خونریزی، ترشح مایعات به بیرون از عروق خونی و کاهش پلاکت‌های خون می‌شود. گونه دوم سندروم شوک دنگی است که باعث افت فشار شدید می‌شود. ویروس دنگی ۴ نوع متفاوت دارد. اگر فردی به یک نوع از ویروس‌ها مبتلا شود تا آخر عمر به آن نوع ویروس مصونیت دارد.
در برابر سه گونه دیگر فقط تا مدت محدودی مصونیت دارد. بعدها به یکی از سه نوع دیگر این ویروس مبتلا شود، ممکن است مشکلاتی جدی برای او ایجاد شود. واکسنهای متنوعی تولید و برای استفاده در انسان تأیید شده‌اند.
اولین توصیف‌های تب دنگی در سال ۱۷۷۹ نوشته شده‌اند. در اوایل قرن بیستم، دانشمندان دریافتند که این بیماری توسط ویروس دنگی ایجاد شده و از طریق پشه‌ها منتقل (پخش) می‌شود.
علائم
در بیشتر افراد بیماری بدون مشکل خاصی بهبود خواهد یافت اما در گروه اندکی از بیماران ممکن است موجب بد حال شدن بیمار و حتی مرگ وی گردد. علائم خفیف این ویروس معمولاً ۴ تا ۶ روز پس از عفونت شروع می‌شوند و معمولاً تا ۱۰ روز ادامه داشته و این علائم مشاهده می‌شود:
- تب و شدید
- سر درد
- درد پشت چشم
- درد شدید مفصل و عضله
- خستگی
- حالت تهوع
- استفراغ
این علائم معمولاً پس از یک هفته از بین رفته و به ندرت عوارض جدی یا کشنده‌ای در پی دارد. با این حال، مشکلات جدی‌تری نیز می‌توانند ایجاد شوند که شامل:
- خونریزی از دهان، لثه یا بینی
- آسیب به سیستم لنفاوی و رگ‌های خونی
- خونریزی داخلی که می‌تواند منجر به استفراغ خونی و مدفوع قیری شکل شود
- پلاکت خون کاهش یافته
- استفراغ مکرر
- لکه‌های خونی کوچک در زیر پوست
- نبض ضعیف
- پوست رنگ پریده
- تعریق سرد
عوامل ابتلا به تب دنگی را بشناسیم
- پشه‌های حامل ویروس: پشه‌های انواع مختلف از جمله پشه‌های آئدس به عنوان پشه‌های حامل و منتقل ویروس دنگی شناخته شده‌اند. وقتی یک پشه حامل ویروس دنگی، یک فرد را نیش می‌زند، ویروس به بدن فرد منتقل می‌شود.
- محل زندگی و شرایط محلی: شانس ابتلا به تب دنگی در مناطق با شرایط زندگی مساعد برای پشه‌ها از جمله رطوبت بالا، آب های راکد، نامناسب بودن سیستم آب و فاضلاب و نبود پوشش ضد پشه افزایش میابد.
- فاکتورهای فردی: عوامل فردی نظیر سابقه ابتلا به تب دنگی، سابقه سفر به مناطق با ریسک بالای تب دنگی، وضعیت سلامت عمومی فرد، سن، جنس، وضعیت ایمنی و …
- محافظت شخصی: استفاده از روش‌های محافظتی نظیر استفاده از اسپری ضد پشه، پوشیدن لباس‌های مناسب، استفاده از توری برای پنجره و درها
ابتلا به تب دنگی به عوامل چندگانه بستگی دارد که شامل پشه‌های حامل و محل زندگی، فاکتورهای فردی و محافظت شخصی است. آگاهی از این عوامل و اقدامات پیشگیرانه موثر می‌تواند کمک کننده در کاهش خطر ابتلا به تب دنگی باشد.
درمان
درمان تب دنگی بیشتر بر پایه مراقبت‌های حمایتی و کاهش علائم متمرکز است، زیرا هیچ داروی خاصی برای این بیماری وجود ندارد. اولین قدم، تشخیص به موقع و دقیق است که از طریق آزمایش خون انجام می‌شود. بیماران باید استراحت کافی داشته باشند و مایعات فراوان بنوشند تا از کم آبی بدن جلوگیری شود. استفاده از داروهای تسکین‌دهنده درد مانند استامینوفن می‌تواند برای کاهش تب و درد مفید باشد، اما باید از مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) که می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند، اجتناب کرد.
در موارد شدید که بیمار دچار تب هموراژیک دنگی یا سندرم شوک دنگی شده باشد، ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری و بستری در بیمارستان باشد تا از طریق انتقال خون و مایعات وریدی، تعادل الکترولیت‌ها و فشار خون حفظ شود. پیشگیری از گزش پشه‌های آئدس که ویروس دنگی را منتقل می‌کنند، از طریق استفاده از پشه‌بندها، حشره‌کش‌ها و از بین بردن زیستگاه‌های تکثیر پشه‌ها، بخش مهمی از مدیریت بیماری است. همچنین، واکسن‌هایی برای تب دنگی توسعه یافته‌اند که می‌توانند در پیشگیری از ابتلا به این بیماری موثر باشند.
راه‌های پیشگیری از تب دنگی
برای پیشگیری از آن، راه‌های زیر توصیه می‌شوند:
- استفاده از محصولات دافع پشه: استفاده از اسپری‌ها و کرم‌های دافع پشه می‌تواند به کاهش خطر گزش پشه‌های آلوده کمک کند
- پوشیدن لباس‌های مناسب: هنگام بیرون رفتن، پیراهن‌های آستین بلند و شلوارهای بلند که در جوراب‌ها فرو رفته‌اند، می‌توانند از پوست در برابر گزش پشه‌ها محافظت کنند
- استفاده از توری پشه گیر: نصب توری‌های مخصوص بر روی درب‌ها و پنجره‌ها می‌تواند از ورود پشه‌ها به داخل خانه جلوگیری کند
- از بین بردن مکان‌های تولید مثل پشه‌ها: از بین بردن ظروف آب راکد و محیط‌هایی که پشه‌ها می‌توانند در آن‌ها تولید مثل کنند، مانند گلدان‌ها و مخازن آب، به کاهش جمعیت پشه‌ها کمک می‌کند
- اجتناب از مناطق پرخطر: سعی کنید از رفتن به مناطقی که احتمال بیشتری برای گزش پشه وجود دارد، مانند مرداب‌ها و محیط‌های با آب راکد، خودداری کنید
این اقدامات می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به تب دنگی کمک کنند و سلامت شما و خانواده‌تان را در برابر این بیماری حفظ نمایند.
نظرات