اعمال دهه اول ذی الحجه (۱۴۰۳) +اعمال ۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه
اعمال دهه اول ذی الحجه (۱۴۰۳) +اعمال ۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه
ماه ذی الحجه از ماههای قمری است که در اعمال زیادی ۱۰ در روز اول ماه ذی‌الحجه از سوی بزرگان دین اسلام توصیه شده است.
ماه ذی الحجه جزو ماههای خاص و ۱۰ روز اول آن جزو روزهای خاص منتخب خداوند است روزه گرفتن ۹ روز اول این دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.
براساس آنچه در روایت‌های معتبر بیان شده است، ۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه همان شب‌های دهگانه‌ای است که در سوره فجر با آیه «وَالْفَجْرِ؛ وَلَيَالٍ عَشْرٍ» خداوند به آنها سوگند یاد کرده است. حضرت رسول(ص) نیز در حدیثی بیان فرمود‌ه‌اند: عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه ۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه فضیلت ندارد.
همچنین گفته شده منظور از «أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ» در آیه ۲۰۳ سوره بقره، ده روز اول ماه ذی‌الحجه است که در آن توصیه شده طی این روزها خدا را یاد کنید؛ «وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ؛ و خدا را در روزهايى معين ياد كنيد».
برای بهر‌ه‌مندی از فیض بیکران ماه ذی‌الحجه اعمال خاصی در روایات ذکر شده است. البته بزرگ‌ترین عملی که می‌توان در ماه ذی‌الحجه انجام داد حج تمتع است که صرفاً برای مسلمانانی که استطاعت جسمانی و مالی دارند انجام آن واجب است اما سایر مسلمانان نیز می‌توانند با انجام اعمال مستحبی نه تنها از برکات این ماه بهره‌مند شوند بلکه خود را در ثواب حج حجاج نیز شریک کنند.
آداب روزه گرفتن در دهه اول ماه ذی الحجه
روزه گرفتن در دهه اول ماه ذی الحجه ثواب روزه تمام عمر را دارد.
از روز اول تا عصر روز عرفه بعد از نماز صبح و پیش از مغرب دعایی که از امام صادق علیه السلام روایت شده، خوانده شود. «اللهم هذه الایام التی فضلتها علی الایام …».
امام صادق(ع) مى‌فرماید: پدرم حضرت امام باقر(ع) به من فرمودند: پسرم؛ در دهه نخست از ماه ذى الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن. در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را مى‌خوانى، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را مى‌خوانى و اگر چنین کنى، در ثواب حاجیان و اعمال حجّ آنها شریک مى‌شوى(اقبال، صفحه ۳۱۷).
ذکر پنج دعا
امام باقر(ع) فرمودند: خداوند پنج دعا را به وسیله جبرئیل برای حضرت عیسی(ع) هدیه فرستاد، تا در ایام این دهه، آنها را بخواند. اگر کسی هر روز هر یک از این پنج دعا را ۱۰ مرتبه بخواند به روایت عمل کرده است. آن پنج دعا چنین است:
- اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ.
- اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لاشَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَداً.
- اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ.
- اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیی وَیُمیتُ، وَهُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ.
- حَسْبِیَ اللهُ وَکَفی، سَمِعَ اللهُ لِمَنْ دَعا، لَیْسَ وَرآءَ اللهِ مُنْتَهی،اَشْهَدُللهِ بِما دَعا،وَاَنَّهُ بَریءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَاَنَّ لِلّهِ الاْخِرَةَ وَالاْولی.
قرائت سوره فجر
در حدیثی از رسول خدا(ص) نقل شده است: هر کس سوره فجر را در دهه اول ماه ذی‌الحجه قرائت کند گناهانش بخشیده می‌شود و اگر در غیر این ایام خوانده شود مایه نورانیت او در قیامت می‌شود.
اعمال مخصوص روز اول ماه ذی‌الحجه
برای اولین روز از این ماه شریف اعمال مستحبی ذیل توصیه شده است:
۱ـ روزه گرفتن؛ در روایتی از امام موسی بن جعفر(ع) نقل شده است که هر کس روز اول ماه ذی‌الحجه را روزه بگیرد، خداوند برای وی پاداش عظیمی را می‌نویسد.
۲ـ خواندن نماز حضرت فاطمه(س)؛ مرحوم شیخ طوسی فرموده است: مستحب است در این روز، نماز حضرت فاطمه(س) را بخوانید و این نماز چهار رکعت است، هر دو رکعت به یک سلام و همانند نماز حضرت امیرالمؤمنین(ع) است. در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ۵۰ مرتبه سوره توحید را بخوانید و بعد از سلام تسبیح حضرت فاطمه(س) را بگویید، آنگاه بخواند: سُبْحانَ ذِی الْعِزِّ الشّامِخِ الْمُنیفِ، سُبْحانَ ذِی الْجَلالِ الْباذِخِ الْعَظیمِ، سُبْحانَ ذِی الْمُلْکِ الْفاخِرِ الْقَدیمِ، سُبْحانَ مَنْ یَری اَثَرَ النَّمْلَةِ فِی الصَّفا، سُبْحانَ مَنْ یَری وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَوآءِ، سُبْحانَ مَنْ هُوَ هکَذا وَلا هَکَذا غَیْرُهُ .
۳ـ دو رکعت نماز؛ نیم ساعت قبل از ظهر، دو رکعت نماز بخوانید و در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ۱۰ مرتبه سوره توحید و ۱۰ مرتبه آیة الکرسی و ۱۰ مرتبه سوره إنّا أنزلناه را بخوانید.
۴ـ هر کس از ظالمی خوف داشته باشد در این روز بگوید: «حَسْبی حَسْبی حَسْبی مِنْ سُؤالی، عِلْمُکَ بِحالی»، تا خداوند او را از شرّ آن ظالم حفظ کند.
مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی(ره) درباره فضیلت ماه ذی الحجه میفرمایند:در آیه ۲۰۳ سوره بقره آمده است «وَ اذْکُرُوا اللَّهَ فِی أَیَّامٍ مَعْدُوداتٍ»؛ شما به یاد خدا و ذکر خدا باشید در ایام معدودات؛ که در روایات دارد که مراد دهه اول ذی‌الحجه است.
در این ده روز اول ماه ذی‌الحجه خیلی سفارش شده؛ لذا شما دعا‌هایی که وارد شده نگاه کنید، همه جنبه توحیدی دارد، همه بیانگر اظهار توحید است.
امروز اول ماه ذی الحجه است. مرحوم آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی در فضیلت ماه مبارک ذی‌الحجه در کتاب شریف المراقبات نکات مهمی نوشته است که در ادامه می‌خوانیم:
از کارهای مهم اهل مراقبت شناخت شرافت و فضل این منزل شریف و شناخت زمانهای مذکور و شناخت فواید آن است. گرچه درباره ماه رمضان وارد شده که بهترین ماههاست و روزهای آن بهترین روزها و ساعتهای آن بهترین ساعات است. ولی درباره بعضی از روزهای این ماه فضایلی بیش از ماه رمضان وارد شده است. جمع بین این‌ها این است که بگوییم:
ماه رمضان برتر از سایر ماههاست بالذات و روز غدیر از این جهت فضیلت دارد که امر ولایت، کامل نمودن دین و تمام کردن نعمتها در این روز اتفاق افتاده، یا بگوییم روایات ماه رمضان با روایات غدیر تخصیص می‌خورد. یا بگوییم: هر کدام از آنها از یک جهت برتر هستند نه از تمام جهات.
خلاصه این ماه بسیار مهم بوده و مراقبین در این منزل توقفگاه‌هایی دارند که بحکم بندگی و بجا آوردن حق مراقبت واجب است که با غفلت وارد آن نشده و بدین ترتیب احترام آن را حفظ کنند. بلکه واجب است قبل از آمدن این ماه مواظب آن بوده و از قبل برای آن آمادگی پیدا کنند. زیرا این ماه محضر نیکان و پاکان و اهل قدس و انوار است. برای کسی که می‌خواهد در محضر این بزرگان و بزرگواران، حاضر شود سزاوار است مانند آنان لباس پوشیده و به شکل آنان درآید تا آنان از همنشینی با او کراهت نداشته باشند. آنان دارای نفس‌ها و قلب‌های مهذب و پاک، و اخلاق نیکو و اعمال صالح بوده و عالمان بردبار، نیکوکارانی با تقوا، عارفانی حکیم، نگهبانانی پارسا، عبادت کنندگان شب و روزه‌داران روز، ذکر گویندگان متوکل، مسلمانانی راضی، تسبیح کنندگان ثناگوی، «لا اله الا اللّه» گویانی «تکبیر» گوی و یکتا پرستانی راستگو و مخلص می‌باشند.
اگر از آنان هستی که گوارایت باد و خوشا بحالت و اگر نیستی بکوش که مانند آنان شده و خصوصیات آنها را پیدا کنی. و اگر نتوانستی و برای اینکه تو را برای خدمت بپذیرند، به کرم آنان متوسل شده و با خجالت و معذرت خواهی خود را بجای خدمتکاران و بندگان آنان قرار ده. ولی در عین حال تا آنجا که می‌توانی خود را شبیه به آنان نموده و آمادگی لازم و رغبت حضور در این محضرهای بزرگ و ایستگاه‌های ممتاز را با بذل زندگی و جانت پیدا کن. زیرا اینان اهل کرم و بخشش بوده و کسی که با آنها معامله کند زیان ندیده، کسی که از آنان پیروی کند هلاک نمی‌شود، کسی که خود را در میان آنان قرار دهد رستگار گردیده و کسی که با آنان همنشینی کند عزیز خواهد شد. خدای متعال آنان را با بزرگواری خود تربیت و نه تنها بر پیروان آنها سخت نمی‌گیرد بلکه آنان را دوست دارد و در کتاب خود فرموده است:
«قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیم. بگو: اگر خدا را دوست دارید از من تبعیت کنید تا خدا شما را دوست بدارد .»[۱] اگر کسی را بخود نزدیک نمایند خداوند نیز او را به خود نزدیک نموده و اگر کسی را گرامی بدارند خداوند نیز او را گرامی خواهد داشت.
فضیلت ها
یکی از این توقفگاه‌ها ده روز اول آن است. و منظور از «ایام معلومات در این آیه: «و إذکُرُوا اللَّهَ فِی أیّامٍ [مَعْدُوداتٍ]. و خدا را در روزهای معین یاد کنند .»[۱] نیز همین است. و «یاد» و «غفلت» با هم سازگاری ندارند. پس بپرهیز از اینکه در این ماه دل خود را به نجاسات آلوده نمایی، بخصوص با نافرمانی.
ذکر کامل که در آیه بالا آمده این است که با عقل، روح، دل و بدن در ذکر خدا باشی، زیرا هر کدام از آنها ذکر مخصوصی دارند. این فرصت را غنیمت شمار که خداوند به تو اجازه ذکر خود را داده است. در عقل خود این را از نعمت‌های بزرگی بدان که عمرت برای ادای شکر آن کافی نبوده، روحت را در مقام حضور حاضر کن که گویا حاضر در نشستگاه صدق نزد پادشاه مقتدر می‌باشد. با دل خود به بندگی او و شکر نعمت‌های بی منتهای او روی آور، و با تمام اعضای بدنت مشغول انجام عبادات و طاعات شو. اگر خدا را این گونه ذکر کردی، مژده بده که چنین ذکری، علامت این است که خداوند تو را در تمام وجودت و با تمام وجودت ذکر نموده و برای بار دوم بخاطر پاداش چنین ذکری، تو را در تمام این موارد ذکر خواهد نمود. زیرا خدای متعال ذاکرین را دوبار ذکر می‌نماید.
وقایع مهم ماه ذی‌حجه
نیز شیخ روایت کرده است که این روز، روزی است که خلیل در آن متولد گردیده و خداوند ابراهیم علیه السّلام را به دوستی خود انتخاب فرمود. و روزی است که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ابو بکر را مأمور خواندن سوره برائت بر مشرکان نمود. در همین حال بر پیامبر وحی شد که این آیه را جز تو یا مردی که از خودت باشد نباید به مشرکان برساند. در این هنگام پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم، علی علیه السّلام را مأمور کرده و به دنبال ابی بکر فرستادند تا آیات را از او گرفته و خودش آن را بخواند و أبو بکر را بازگرداند. علی علیه السّلام نیز چنین کرد.
نظرات