اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی (زندگینامه، اشعار و عکس نوشته)
در تقویم ملی ایرانیان، اول اردیبهشت به عنوان روز بزرگداشت حکیم اجل سعدی شیرازی که عاشقان شعر و ادب او را با لقب استاد سخن می شناسیند نامگذاری شده است. هر ساله در چنین روزی در شهر شیراز پایتخت شهد و شعر، مراسمات مختلفی به پاس و یادبود ایشان برگزار می شود. ما در این بخش از حرف تازه می خواهیم درباره زندگینامه سعدی شیرازی و روز بزرگداشت آن صحبت کنیم.
زندگینامه سعدی شیرازی
ابومحمد مصلح الدین بن عبدالله شیرازی (۶۰۶ – ۶۹۰ هجری قمری)، سعدی شیرازی که با نام مستعار خود به سعدی شناخته می‌شود، از شاعران بزرگ پارسی زبان در دوره قرون وسطی بود. وی نه تنها در کشورهای فارسی زبان شهرت دارد، بلکه در منابع غربی نیز از وی یاد شده است. او را به خاطر کیفیت نوشته‌هایش و عمق افکار اجتماعی و اخلاقی‌اش می‌شناسند.
اهل شیراز بود و پدرش در کودکی فوت کرد. بنا به قولی او سال‌ها تحت تربیت مسعود بن مصلح الفارسی پدر قطب الدین شیرازی بود. سپس در جوانی زادگاهش را ترک کرد و به بغداد رفت تا تحصیلات بهتری را دنبال کند. او در جوانی برای تحصیل در مرکز علمی معروف نظامیه معرفی شد، جایی که در علوم اسلامی، حقوق، حکومت، تاریخ، ادبیات عرب و الهیات اسلامی سرآمد شد.
شرایط نابسامان پس از حمله مغول به خوارزم و ایران او را به سرگردانی ۳۰ ساله در خارج از کشور واداشت. مکتوبات او از آناتولی (او از بندر آدانا دیدن کرد و در نزدیکی قونیه با زمینداران غازی مغرور ملاقات کرد)، سوریه (او قحطی را در دمشق ذکر می‌کند) و مصر (از موسیقی و بازارهای آن روحانیون و طبقه نخبگانش)، و عراق (بندر بصره و رود دجله) خبر از سفرای مکرر او دارد. او همچنین در یکی از آثار خود به سفرهای خود در سند (پاکستان در سراسر سند و ثار با امیر ترک به نام طغرل)، هند (به ویژه سومنات جایی که با برهمن‌ها برخورد کرد) و آسیای مرکزی (جایی که با بازماندگان حمله مغول در خوارزم ملاقات می کند) اشاره می‌کند.
تاریخ ولادت سعدی شیرازی
تاریخ ولادت سعدی به قرینه ی سخن او در گلستان در حدود سال ۶۰۶ هجری است.
وی در آغاز گلستان چنین می گوید:
«یک شب تأمل ایام گذشته می کردم و بر عمر تلف کرده تأسف می خوردم و سنگ سراچه دل را به الماس آب دیده می سفتم و
این ابیات مناسب حال خود می گفتم:
در اقصای عالم بگشتم بسی به سر بردم ایام با هر کسی
تمتع به هر گوشه ای یافتم ز هر خرمنی خوشه ای یافتم
چو پاکان شیراز خاکی نهاد ندیدم که رحمت بر این خاک باد
تولای مردان این پاک بوم برانگیختم خاطر از شام و روم
دریغ آمدم زان همه بوستان تهیدست رفتن سوی دوستان
به دل گفتم از مصر قند آورند بر دوستان ارمغانی برند
مرا گر تهی بود از قند دست سخن های شیرین تر از قند هست
نه قندی که مردم بصورت خورند که ارباب معنی به کاغذ برند»
روز بزرگداشت سعدی شیرازی
از سال ۱۳۸۱، مرکز سعدی‌شناسی در شهر شیراز، روز یکم اردیبهشت ماه را که مصادف با سالروز تولد حضرت سعدی بود، را به عنوان روز سعدی اعلام کرد تا یاد این شاعر بزرگ هرساله گرامی داشته شود. سالروز سعدی در اول اردیبشهت ماه ۱۳۸۹ در اجلاس شاعران جهان در شیراز از سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی به عنوان روز سعدی پذیرفته شد تا سالروز این شاعر بزرگ ایرانی جهانی شود.
آرامگاه سعدی شیرازی کجاست؟
سعدی در خانقاهی که در آن زندگی می‌کرد درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد. تاریخ وفات او به یکی از سال‌های بین ۶۹۰ تا ۶۹۵ هجری قمری منصوب است. این خانقاه آرامگاه امروزی اوست که در دامنه کوه فهندژ، در ۴ کیلومتری شمال شرقی شهر شیراز است. بنای فعلی که ساختمانی هشت ضلعی است، در سال ۱۳۳۱ خورشیدی و توسط انجمن آثار ملی احداث گردید.
آثار سعدی کدامند؟
آثار سعید شامل بوستان، گلستان، غزلیات، هزلیات و آثار به زبان عربی می‌شود. از مهمترین ویژگی آثار او می‌توان به سهل ممتنع، ایجاز، طنز و تخلص اشاره کرد.
مرکز سعدی شناسی
جایگاه ویژه سعدی شیرازی در تاریخ ادبیات فارسی و نقش برجسته اش در فرهنگ و ادب ایران باعث شد تا در شهریورماه ۱۳۷۸ مرکز سعدی شناسی در شیراز تشکیل شود. این مرکز موسسه‌ای فرهنگی و پژوهشی است که اهداف فرهنگی و مقاصد غیرتجاری دارد و به صورت غیرسیاسی و غیرانتفاعی فعالیت می کند. برخی اهداف این موسسه عبارتند از:
سامان‌دهی علمی «سعدی‌پژوهی»
ایجاد کتابخانه مرجع درباره سعدی با استفاده از کلیه آثار خطی و چاپی و هنری
ایجاد پایگاه اطلاعات رایانه ای سعدی شناسی
تشکیل گروه‌های پژوهشی، فرهنگی و هنری در زمینه‌های مورد نیاز مرکز
برپایی همایش‌ها، نشست‌ها، سخنرانی‌ها، کلاس‌ها و نمایشگاه‌ها و…
تدوین دانشنامه سعدی
تاسیس موزه سعدی‌شناسی
و…
ویژه برنامه‌های بزرگداشت سعدی
اهمیت سعدی، شاعر بزرگ ایرانی، به حدی بود که مرکز سعدی‌شناسی برای بررسی بیشتر آثار وی تشکیل شد. این مرکز که اکنون وظیفه برگذاری مراسمات بزرگداشت سعدی را نیز بر عهده دارد، هرساله برنامه‌های زیادی را برای روز بزرگداشت این استاد بزرگ برگذار می‌کند. اصلی‌ترین برنامه‌های گرامیداشت استاد سخن در شهر شیراز، شهر علم و ادب برگزار می‌شود. این برنامه‌ها معمولا عبارتند از:
- گلباران آرامگاه سعدی، غزلخوانی و حکایت خوانی نقالان سعدی
- خوشنویسی و کتابت آثار سعدی با حضور هنرمندان خوشنویس در محل آرامگاه
- اجرای سرود ویژه سعدی در آرامگاه سعدی
- بازدید رایگان در اول اردیبهشت ماه از سعدیه
- برگزاری نشست‌ها و سخنرانی‌های علمی و فرهنگی با حضور استادانی چون اصغر دادبه، نصرالله پورجوادی، جعفر موید شیرازی، ابراهیم انصاری لاری، حسن ذوالفقاری، زیبا اشراقی، حسین کرمی، محمد رضا خالصی و منصور پایمرد در تالار فرهنگ مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس
- چاپ و انتشار کارت‌های غزل و حکایت و دوفصلنامه سعدی‌شناسی
- نمایشگاه عکس، تصویرسازی آثار سعدی و سند سعدیه
- مسابقه گلستان‌خوانی دانش آموزان
- برگزاری شب شعر سعدی در محل آرامگاه
- نشست تخصصی نقد و بررسی شعر سعدی
- و دیگر برنامه‌های ادبی حول محور سعدی
سخن آخر
اگر در این روز در شیراز بودید حتما سری به آرامگاه شیخ اجل بزنید و خودتان را به خواندن اندرزی از گنجینه ارزشمند او مهمان کنید. این سخن را با خواندن شعری از سعدی به پایان می بریم:
علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد
دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست
به روزگار سلامت سلاح جنگ بساز
وگرنه سیل چو بگرفت،سد نشاید بست
نظرات