خوس‌دوزی، هنرمردم جنوب ایران
صنایع دستی هرمزگان در ابتدا بیشتر به صورت مصرف محلی مورد استفاده قرار می‌گرفت. به دلیل رونق گرفتن محصولات محلی در سال‌های اخیر این صنایع به شهرها و کشور‌های دیگر منتقل شد و جنبه‌ی جهانی یافت. خوس دوزی یکی از انواع گلدوزی در این منطقه است که شهرت بسیاری پیدا کرده است و اکنون در سطح جهانی شناخته شده است.
عکس از وبسایت آستین
خوس‌دوزی چیست؟
خوس دوزی عبارت است از دوختن نوارهای ظریف خوس یا نخ روی پارچه های توری ظریف. این نوار ها با طرح های خط شکسته، نقوش هندسی و طرح‌های عربی دوخته می‌شوند. هنرمندان این منطقه گاه خوس دوزی را با انواع گلدوزی مانند گلابتون و پولک دوزی ترکیب کرده و آثاری جدید و متفاوتی خلق می‌کنند.
علاوه بر پارچه‌های توری هنر خوس‌دوزی برای پارچه‌های مخمل نیر کاربرد دارد. در سوزن‌دوزی پارچه مخمل از سوزن مخصوصی به نام چنایل استفاده می‌شود. تاریخچه این هنر زیبا مشخص نیست، اما آنچه مسلم و روشن است این است که خوس‌دوزی در دوره صفویه در شهرهای بندرعباس و بلوچستان از رونق زیادی برخوردار بوده است.
پس از دوره صفویه گام های موثری در گسترش این هنر برداشته شد که سوزن‌دوزی را در زیبا‌ترین حالت خودش قرار داد. از این هنر برای تزیین و تولید پرده توری، بادبان توری، لباس عروس، شال، روکش قرآن، شلوار، روتختی، روکش کوسن، چادر توری (معمولا مشکی یا تیره)، کلاه، پیراهن، جلیقه و… استفاده می‌شود.
پرکاربردترین نقوش در خوس دوزی ستاره های شش ضلعی، هشت ضلعی و دوازده ضلعی هستند. برای این کار معمولا از نخ طلا یا نقره که به نخ خوس معروف است استفاده می‌شود. به دلیل سادگی طرح ها نیازی به طراحی و گلدوزی روی پارچه نیست بلکه هنرمند با سلیقه خود شروع به دوخت می کند. در صورتی که گلدوزی خود را تمیز و ظریف انجام دهید هر دو قسمت جلو و پشت پارچه یکسان و درخشان به نظر می‌رسد.
ترکیب این هنر محلی با مد روز
عکس از وبسایت آستین
امروزه به دلیل استقبال مردم از هنر محلی، طراحان لباس از صنایع دستی مانند گلابتون دوزی، خامه‌دوزی، خوس‌دوزی و… در طراحی آثار خود استفاده می‌کنند. یکی از ویژگی‌های مثبت این کار زنده نگه داشتن این هنر است چنانچه بسیاری از صنایع محلی در روستا های ایران به دلایل زیادی از بین رفته و فراموش شدند. یکی دیگر از تاثیرات مثبت این موضوع، آگاهی مردم از فرهنگ و هنر مردم کشور است.
در سال‌های اخیر صنعت مد با تغییر و تحول بسیاری همراه بوده است و یکی از تغییرات آن الهام از آثار قدیمی است. بسیاری از طراحان ایرانی در پیراهن‌ها و لباس‌های مدرن خود از هنر خوس‌دوزی استفاده کردند و با ادغام هنر سنتی و مدرن جلوه‌ی جدیدی به آثار خود بخشیدند.
از آنجایی که خوس‌دوزی تماما با دست انجام می‌شود طراحی آن بسیار زمانبر است و در عین حال به اثر جلوه‌ای منحصر به فرد می‌دهد. می‌توانید برای مشاهده‌ی خوس‌دوزی بهترین طراحان ایرانی به وبسایت آستین مراجعه کنید.
آیا محصولات که خوس‌دوزی شده گران‌قیمت هستند؟
خوس‌دوزی یک هنر ارزشمند به حساب می‌آید که عمدتا توسط مردم محلی ایران انجام می‌گیرد. این هنر برای تولید به زمان زیادی نیاز دارد و همچنین باعث به وجود آمدن یک محصول منحصر‌به‌فرد می‌شود. هنر خوس‌دوزی به دلیل حساسیت بالایی که برای شکل‌گیری ایده‌آل به آن نیاز دارد اغلب از قیمت بالاتری به نسبت دیگر صنایع دستی برخوردار است.
عکس از وبسایت آستین
نتیجه‌گیری
خوس‌دوزی هنر دیرینه جنوب ایران به شمار می‌آید. از این هنر چشم نواز برای تزیین روسری، چادر توری (معمولاً تیره و مشکی)، لباس عروس، شلوار، تل سر، جلیقه، روکش کوسن، کلاه، پیراهن زنانه، جلیقه و غیره استفاده می شود.
طرح‌های مورد استفاده در این هنر عمدتاً الگوی نه آجر، نقش کندوی زنبورعسل، نقش شش قلب، الگوی آجر به آجر، الگوی ستاره چند ضلعی، الگوی حاشیه برگ انجیر، الگوی گل، الگوی گل چرخشی، الگوی پروانه، نقش خرچنگ و طرح جام است.
این هنر همچنان در استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، فارس، بوشهر و کردستان رواج دارد./۲۰۹۶۷۰
نظرات