همه چیز درباره دندانپزشکی کودکان!
به این عکس نگاه کنید. شما هم متوجه مشکل دندان شدید؟ شش انگشت یک دست چطور؟! مشکلات دندان خیلی بیشتر از هر مسئله دیگری به چشم می‌آیند و بر زندگی روزمره شما اثر می‌گذارند. درحالیکه اغلب مشکلات دهان و دندان ریشه در کودکی دارند و با توجه به موقع به دندانپزشکی اطفال می‌توان آنها را سریع‌تر و ارزان‌تر درمان کرد. اگر با وجود تمام محدودیت‌های زمان و بودجه به فکر دندانپزشکی کودکان هستیدِ، کودک خوشبختی دارید و این مطلب راهنمای جامع دندانپزشکی کودک شماست.
دندانپزشک کودک کیست؟
دندانپزشک کودک طیف گسترده‌ای از خدمات درمانی دندانپزشکی، مشاوره و آموزش مراقبت از دندان، لثه و دهان کودک شما را ارائه می‌دهد. دندانپزشکی کودکان شاخهای از این رشته است که در آن دندانپزشک به طور ویژه برای مراقبت از دندان کودکان از دوران نوزادی تا نوجوانی آموزش دیده است. این آموزشها شامل پیشگیری و درمان بیماریهای دهان، دندان و لثه است. همچنین مداخله زودهنگام برای تشخیص و پیشگیری از مشکلات اصلی مربوط به بهداشت دهان و دندان کودک نیز از وظایف دندانپزشک اطفال است.
از جمله کارهایی که یک متخصص دندانپزشک کودکان انجام می‌دهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- معاینات جامع دندانپزشکی شامل ارائهی اطلاعات مهم به والدین برای حفظ سلامت دندان کودک
- معاینه کامل شامل تمیزکردن، فلوراید درمانی، ارائهی اطلاعات مفید در مورد نحوه تغذیه و …
- توصیه و استفاده از سیلانت برای محافظت بیشتر از دندان‌های کودک
- پر کردن، روکش یا کشیدن دندان در صورت بروز پوسیدگی
- معاینه کامل و استفاده از اشعهی ایکس برای تشخیص نیاز کودک به ارتودنسی
- درمان فوریتهای دندانی مانند شکستگی یا آسیب دیدن دندان کودک
- تشخیص و درمان بیماری لثه کودکان
تاثیر رسیدگی به موقع در دندانپزشکی کودک بر سلامت و اعتماد بنفس او
دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد دندانپزشکی اطفال اهمیت بسیاری در سلامت جسم و روان کودکان دارد. از جملهی آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پیشگیری از پوسیدگی دندان
همه افراد از جمله کودکان خردسال مستعد پوسیدگی دندان هستند. معاینات منظم دندانپزشکی کودکان همراه با رعایت بهداشت دهان به جلوگیری از مشکلات دهان و دندان کودک کمک کرده و خطرات ناشی از پیشرفت این مشکلات را کاهش می‌دهد. زمانی که دندانپزشک این موارد را زودتر تشخیص دهد، حل و فصل آن هم آسانتر خواهد بود و سلامت کودک و اعتمادبه‌نفس او در صحبت کردن نیز به بهترین شکل حفظ خواهد شد.
توجه کودک به بهداشت دندان
کودک باید از سن پایین یاد بگیرد که رسیدگی به بهداشت دهان و دندان اهمیت بالایی دارد. به همین دلیل متخصصین دندانپزشکی اطفال پیشنهاد می‌کنند که پس از دوسالگی، کودک را برای اولین معاینهی دندانپزشکی به مطب ببرید. دندانپزشکان همچنین بر روند رشد دندان کودک نظارت کرده و در انتخاب مسواک مناسب نیز شما را راهنمایی خواهند کرد.
پیشگیری از مال اکلوژن
اکلوژن به معنی موقعیت مناسب فک و دندان‌ها است. هنگامی که فک‌ها هماهنگ باشند، همپوشانی درستی با هم داشته باشند و دندان‌ها باهم تراز باشند یعنی اکلوژن طبیعی وجود دارد. هرچیزی که این هماهنگی را بر هم بزند مال اکلوژن شناخته می‌شود. دندان‌های شیری کودک شما به عنوان پایهی دندان‌های دائمی عمل می‌کنند. آنها نقش مهمی در حصول اطمینان از مناسب بودن موقعیت و فاصله‌ی دندان‌های دائمی خواهند داشت. در نتیجه اگر در زمان درست به دندانپزشکی کودکان مراجعه نکنید، میتواند نامرتبی دندان‌های وی را در پی داشته باشد و در اعتمادبه‌نفس او در نوجوانی تاثیر بگذارد. اصلاح دوباره دندان‌ها در بزرگسالی به مراتب سخت تر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
جدول زمانی رشد و جایگزینی دندان برای کودکان به تفکیک سن
به طور معمول اولین دندان‌های کودک حدود ۶ ماهگی شروع به رشد میکند. البته این زمان دقیق نیست و با توجه به شرایط کودک میتواند کمی دیرتر هم رخ دهد. معمولا ابتدا دندان‌های جلویی پایین (ثنایای مرکزی) ظاهر می‌شوند. بعد از یک تا دو ماه همتای همان دندان‌ها در فک بالا رشد خواهد کرد. دندان‌های ثنایای جانبی حدود ۱۰ تا ۱۲ ماهگی ابتدا در فک پایین و سپس در بالا رشد می‌کنند. دندان‌های آسیاب اول در حدود ۱۲ تا ۱۶ ماهگی ظاهر شده و پس از آن دندان‌های آسیاب ظاهر خواهند شد. دندان‌های آسیاب دوم معمولا در آخر ظاهر می‌شوند. مجموعهی کامل دندان‌های شیری باید بین دو تا سه سالگی کودک در جای خود قرار گرفته باشند.
البته به خاطر داشته باشید که این زمانها و ترتیب رویش دندان از هر کودک به کودک دیگر متغیر خواهد بود. مهم این است که کودک را به طور مرتب پیش دندانپزشک ببرید تا از رشد دندان کودک به نحو صحیح مطمئن شوید. جدول زمانی رشد دندان کودک به شکل زیر است:
| دندان‌های فک بالا | زمان رویش دندان شیری | زمان افتادن دندان شیری |
| ثنایای مرکزی | ۸ تا ۱۲ ماهگی | ۶ تا ۷ سال |
| ثنایای طرفی | ۹ تا ۱۳ ماهگی | ۷ تا ۸ سال |
| دندان نیش | ۱۶ تا ۲۲ ماهگی | ۱۰ تا ۱۲ سال |
| آسیاب اول | ۱۳ تا ۱۹ ماهگی | ۹ تا ۱۱ سال |
| آسیاب دوم | ۲۵ تا ۳۳ ماهگی | ۱۰ تا ۱۲ سال |
| دندان‌های فک پایین | زمان رویش دندان شیری | زمان افتادن دندان شیری |
| ثنایای مرکزی | ۶ تا ۱۰ ماه | ۶ تا ۷ سال |
| ثنایای طرفی | ۱۰ تا ۱۶ ماه | ۷ تا ۸ سال |
| دندان نیش | ۱۷ تا ۲۳ ماه | ۹ تا ۱۲ سال |
| دندان آسیاب اول | ۱۴ تا ۱۸ ماه | ۹ تا ۱۱ سال |
| دندان آسیاب دوم | ۲۳ تا ۳۱ ماه | ۱۰ تا ۱۲ سال |
دندان شیری
چرا مراقبت از دندان‌های شیری بسیار مهم است؟
همانطور که میدانید، دندان‌های شیری موقتی هستند و از ۶ تا ۱۲ سالگی می‌‌افتند و دندان‌های دائمی جایگزین آنها خواهند شد. با این وجود در دندانپزشکی کودکان توصیهی اکید می‌شود که رعایت بهداشت و مراقبت از دندان‌های شیری بسیار ضروری است. کودک باید هرچه زودتر به رعایت بهداشت دهان و دندان عادت کند، به طوری که وقتی دندان‌های دائمی رشد کردند آمادهی مراقبت از آنها باشد.
اگر دندان‌های شیری در اثر پوسیدگی دندان یا بیماری لثه آسیب دیده باشند، میتواند به دندان‌های دائمی که در حال رشد در زیر آنهاست، آسیب برساند. علاوه بر این، لثهها و استخوانهای فک بر اساس دندان‌های شیری رشد می‌کنند در نتیجه اگر این دندان‌های کودک نامناسب یا آسیبدیده باشند، بر سلامت و قرارگیری دندان‌های دائمی نیز اثر سوء خواهند داشت. در نهایت لازم است به این نکته اشاره کنیم که مشکلات مربوط به دندان‌های شیری میتوانند به عادات غذایی کودک و توانایی او در نحوهی غذا خوردن نیز آسیب وارد کند. آسیب‌هایی که گاه تا آخر عمر بر کیفیت زندگی کودک تاثیر می‌گذارند.
آشنایی با ارتودنسی و اهمیت توجه به آن در کودکی
پیش از هر چیزی باید بدانیم که ارتودنسی چیست و چه نقشی در دندانپزشکی کودکان دارد. ارتودنسی تخصصی از دانش دندانپزشکی است که بر تشخیص، پیشگیری و اصلاح نامنظمیهای دندان و فک تمرکز دارد. متخصصان ارتودنسی همچنین آموزشهای ویژهای در زمینهی مشکلات صورت و فک گذرانده‌اند. ممکن است دندانپزشک کودک، او را به یک متخصص ارتودنسی ارجاع دهد. اهمیت توجه به ارتودنسی کودکان تا حدی است که انجمن ارتودنتیستهای آمریکا توصیه میکند که هر کودک تا ۷ سالگی یک بار ارزیابی ارتودنسی داشته باشد.
چرا باید درمان ارتودنسی را برای کودک در نظر گرفت؟
هر مشکل ارتودنسی ممکن است به عنوان یک مال اکلوژن طبقهبندی شود. با استفاده صحیح از درمان ارتودنسی کودکان، می‌توان مشکلات زیر را به طور کامل حل یا آن را به حداقل میزان ممکن رساند:
– دندان‌های نامرتب یا کج
– دندان‌های از دسترفته
– دندان‌های اضافی
– اوربایت
– آندربایت
– وضعیت نادرست یا نامناسب فک
– اختلال در مفصل فک
– دندان نیش باز
ارتودنسی با اصلاح این مشکلات میتواند از ایجاد پوسیدگی دندان، بیماریهای لثه، از دست دادن دندان، مشکلات گفتاری، مشکل در جویدن و اختلال در عملکرد فک کودک جلوگیری نماید. با ارتودنسی کودکان یک لبخند زیبای ماندگار به آنها هدیه می‌دهید ضمن اینکه در هزینههای دندانپزشکی آینده صرفه‌جویی می‌کنید.
ارتودنسی کودکان
سن ایده‌آل کودک برای ارتودنسی چیست؟
سن ایده‌آل برای درمانهای ارتودنسی و گرفتن بریس ۸ تا ۱۴ سالگی است. هرچند می‌توان ارتودنسی را در بزرگسالی نیز انجام داد، اما ممکن است نیاز به جراحی فک وجود داشته باشد. به همین خاطر در دندانپزشکی توصیهی اکید می‌شود که به موقع اقدام به مشاوره و انجام ارتودنسی کودکان کنید.
انواع مختلف بریسها
بریس‌های دندانپزشکی (Dental braces) ابزاری هستند که برای اصلاح نامرتبی و کج بودن دندان ها و یا مشکل در فک مورد استفاده قرار می‌گیرند و انواع مختلفی دارند:
- بریس‌های فلزی یا پلاستیکی که شفاف یا همرنگ دندان هستند و به آن میچسبند.
- بریس‌های لینگوال که به پشت دندان‌ها متصل می‌شوند و از دید پنهاناند.
- نوارهایی فلزی که دور دندان‌ها پیچیده می‌شوند.
- بریس‌های متحرک و نامرئی که می‌توان آنها را از دهان خارج کرد.
ارتودنسی و بهداشت دهان کودک
بعد از ارتودنسی کودکان، باید به آنها یاد داد که چگونه بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنند. مهمترین نکاتی که در زمان ارتودنسی باید به آنها توجه کنید موارد زیر است:
- مطمئن شوید که کودک حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را با خمیردندان حاوی فلوراید و با استفاده از مسواک نرم، مسواک میزند.
- مسواک کودکی که درمان ارتودنسی انجام داده زودتر دچار خرابی می‌شود، در نتیجه لازم است که هر دو الی سه ماه آن را تعویض کنید.
- مطمئن شوید که کودک روزانه از نخ دندان استفاده میکند.
- برای از بین بردن باقیماندهی غذا بین دندان‌ها می‌توان از واتر جت دهان استفاده کرد.
- مطمئن شوید که فرزند خود را هر ۶ ماه به دندانپزشکی کودکان میبرید.
- مصرف قند و شکر را محدود کنید چرا که باقیماندهی آنها میتواند به اسیدهای مضری تبدیل شود که در نهایت باعث پوسیدگی دندان و ایجاد لکههای سفید در اطراف بریسها می‌شود.
- به کودک اجازه ندهید که تنقلات سفت و چسبناک مانند آبنبات سفت، آجیل، آدامس و … بخورد.
سیلانت چیست؟
سیلانت دندانی یک پوشش پلاستیکی نازک است که روی سطوح جونده دندان (معمولا دندان‌های آسیاب) قرار می‌گیرد تا از پوسیدگی آنها جلوگیری کند. سیلانت به سرعت به فرورفتگیها و شیارهای دندان میچسبد و یک سپر محافظ روی مینای دندان تشکیل می‌دهد.
در واقع اگر چه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن میتواند ذرات غذا و پلاکها را از سطوح صاف دندان‌ها پاک کند، اما حتی ظریفترین مسواکها نمیتوانند وارد تمام گوشهها و سوراخهای دندان‌های عقبی شوند و غذا و پلاک را به طور کامل از بین ببرند. به همین خاطر دندانپزشک کودک از سیلانت استفاده میکند تا از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کند.
چه کسانی باید از سیلانتها استفاده کنند؟
به دلیل احتمال ایجاد پوسیدگی در فرورفتگیها و شیارهای دندان‌های آسیاب، کودکان و نوجوانان کاندیدای سیلانت هستند. با این حال بزرگسالانی که دندان آنها دچار پوسیدگی یا پرشدگی نشده است نیز میتوانند از سیلانت استفاده کنند.
یک متخصص دندانپزشک کودک به طور معمول به شما پیشنهاد می‌دهد که روی دندان‌های آسیاب دائمی از سیلانت استفاده شود. علت این پیشنهاد این است که در ۶ تا ۱۴ سالگی این دندان‌ها مستعد پوسیدگی هستند و بایستی از آنها محافظت کرد.
در برخی موارد سیلانت دندان ممکن است برای دندان‌های شیری نیز مناسب باشند. از آنجایی که دندان‌های شیری نقش مهمی در حفظ فاصله‌ی مناسب برای دندان‌های دائمی دارند، حفظ سلامت این دندان‌ها بسیار مهم است و با توجه به نظر پزشک می‌توان برای آنها نیز از سیلانت استفاده کرد.
سیلانت دندان
فضانگهدار دندان
یکی از وظایف مهم دندان‌های شیری، ایجاد و نگهداری فضا برای دندان‌های دائمی است. اگر کودک زودتر از موعد دندان شیری خود را از دست بدهد ممکن است با برهم خوردن فاصله‌ی دندان‌ها، رشد دندان دائمی با مشکل مواجه یا کج شود. به همین خاطر در دندانپزشکی اطفال از ابزاری به نام فضانگهدار دندان استفاده می‌شود که هدف آن باز نگه داشتن فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی است. اگر چه ممکن است این مسئله مشکل چندان بزرگی به نظر نرسد، اما عدم توجه به آن میتواند به سال‌ها رنج و هزینه‌ای گزاف بینجامد.
اما آیا استفاده از فضانگهدار دندان برای کودک شما ضروری است؟ بهترین کار این است که به یک مرکز دندانپزشکی کودکان معتبر مراجعه و با دندانپزشک مشورت کنید.
استانداردهای یک مرکز دندانپزشکی کودکان
یک مرکز دندانپزشکی کودکان بایستی متشکل از پزشکان مجرب، خوشاخلاق و مهربان باشد که علاوه بر تخصص خود بتوانند با کودک ارتباط برقرار کرده و ترس وی را از دندانپزشکی و پروسههای آن از بین ببرند.
مرکز دندانپزشکی کودکان علاوه بر آخرین تکنولوژیها و ابزارهای دندانپزشکی، نیازمند طراحی دکوراسیون به بهترین شکل ممکن و استفاده از رنگهای مناسب کودکان است. دکوراسیون دندانپزشکی در روحیهی مراجعه‌کنندگان، خصوصا کودکان بسیار مهم و تاثیرگذار است و بایستی به گونهای طراحی شود که به فرد احساس آرامش و راحتی بدهد.
یک مرکز دندانپزشکی اطفال خوب باید شامل بخشهای زیر باشد:
- اتاق انتظار والدین
- اتاق بازی
- مطب خصوصی دندانپزشک
- اتاق معاینه
- اتاق رادیوگرافی
- مرکز استریلیزاسیون مرکزی
یکی از نکات مهم که بایستی در دکوراسیون دندانپزشکی کودکان در نظر گرفته شود، نصب پوستر شخصیتهای محبوب کودکان روی دیوار است. همچنین قرار دادن اسباببازیهای مختلف در اتاق انتظار میتواند منجر به علاقهی کودک برای مراجعهی دوبارهی او به مطب دندانپزشکی شود.
دندانپزشکی کودکان
سخن پایانی
دندان نقشی بسیار مهم در سلامتی و زیبایی ما دارد و چه بهتر که از همان دوران کودکی، مراقبت از آن و مراجعه به دندانپزشکی کودکان را یاد بگیریم. در این نوشته سعی کردیم تا اهمیت این مسئله به همراه نکات مهمی مانند ارتودنسی کودکان، فضانگهدار دندان، کاربرد سیلانت و ویژگیهای یک دندانپزشکی اطفال حرفهای را با هم مرور کنیم. در نهایت مفتخریم بهترین مرکز دندانپزشکی کودکان در شرق تهران کلینیک دندانپزشکی کریستال را به عنوان یک کلینیک تخصصی برای مراقبت از سلامت دهان و دندان اطفال معرفی کنیم. این کلینیک در تهرانپارس واقع شده و تمام خدمات مورد نیاز دندانپزشکی کودک شما را با بالاترین کیفیت و دقت انجام می‌دهد. همین حالا با دریافت وقت ویزیت رایگان دندانپزشکی مراقبت از دندان‌های کودک خود را آغاز کنید. کودک شما بابت این تصمیم همیشه به شما افتخار خواهد کرد.
نظرات