مزایا و معایب حذف کنکور عمومی از سال ۱۴۰۲
مطابق مصوبه‌ی «سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی پس از اتمام دوره‌ی دوم متوسطه» که در جلسه‌ی ۸۴۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد، بحث داغ و چالش برانگیز حذف شدن یا نشدن دفترچه سوالات عمومی کنکور سراسری به سر انجام رسید و مصوبه‌ی مربوطه ابلاغ شد. بر همین اساس، در کنکور سال ۱۴۰۲ و کنکورهای بعد از آن، دیگر دفترچه‌ی سوالات عمومی وجود نخواهد داشت! البته که مصوبه‌ی فعلی، نیازمند مصوبات تکمیلی خواهد بود، اما با این کار، تمرکز کنکور فقط بر روی دروس اختصاصی خواهد بود و دروس عمومی فقط در امتحانات نهایی پایه‌ی دوازدهم مورد پرسش قرار خواهند گرفت. طبق اعلامیه‌ی منتشر شده توسط سازمان سنجش آموزش کشور، از سال ۱۴۰۲ به بعد، ۶۰ درصد از نمره‌ی کل داوطلبان به سوابق تحصیلی و ۴۰ درصد از آن به نتیجه‌ی کنکور سراسری اختصاص داده می‌شود و کنکور سراسری فقط مختص دروس تخصصی بوده و ارزشیابی دروس عمومی در بخش سوابق تحصیلی مورد بررسی قرار داده می‌شود و سوابق تحصیلی نیز، مبنای ارزیابی نهایی خواهد بود. لازم به ذکر است که منظور از سوابق تحصیلی، فقط امتحانات نهایی پایه‌ی دوازدهم است. با این کار، اگر چه از شدت هجوم دانش‌آموزان به کلاس‌های کنکور کاسته می‌شود، اما بازار کتاب‌ها و کلاس‌های کمک آموزشی از کنکور به امتحانات نهایی تغییر کاربری داده و دانش‌آموزان برای گرفتن نمره‌ی ۲۰ در امتحانات، باید به خرید کتاب کمک درسی و انواع کلاس‌های خارج از مدرسه رجوع کنند. همچنین در یکی از بندهای این مصوبه، ابلاغ شده است که آزمون سراسری کنکور، ۲ بار در سال برگزار می‌شود و نتایج آزمونی که دانش‌آموزان در آن شرکت می‌کنند، تا ۲ سال اعتبار خواهد داشت و داوطلبان می‌توانند از نتایج آن، تا ۲ سال استفاده کنند. برگزاری ۲ آزمون در هر سال، علاوه بر این که سبب کاهش فشار روانی دانش‌آموزان می‌شود، می‌تواند آسایش خاطر نسبی‌ای را برای داوطلبان فراهم کند که اگر به هر دلیلی، نتوانستند در کنکور سراسری، نتیجه‌ی دلخواه خود را کسب کنند، نیاز نیست که یک سال دیگر انتظار بکشند. بلکه می‌توانند مجدداً در همان سال، برای بار دوم کنکور بدهند و با دیگر داوطلبان رقابت کنند. بد نیست که کمی درباره‌ی تاثیر دروس عمومی بر تراز و رتبه‌ی نهایی داوطلبان کنکور سراسری صحبت کنیم.
جزئیات دفترچه عمومی کنکور و تاثیرات آن بر رتبه و تراز
در کنکور سراسری، ۲ نوع دفترچه وجود دارد. اولین دفترچه، دفترچه‌ی دروس عمومی است که در ابتدای آزمون به داوطلبان ارائه می‌شود و دانش‌آموزان برای پاسخگویی به ۱۰۰ سوال مطرح شده در این دفترچه، ۷۵ دقیقه فرصت دارند. این دفترچه مشتمل بر ۴ درس است و اولین درس ارائه شده در آن، درس «ادبیات و زبان فارسی» است. تعداد سوالات این درس، ۲۵ تست است و برای پاسخگویی به هر تست، ۴۳ ثانیه زمان وجود دارد. دومین درس، درس «عربی» است که ۲۵ تست دارد و برای پاسخگویی به هر تست، ۴۸ ثانیه فرصت وجود دارد. دروس «دین و زندگی» و «زبان انگلیسی» نیز، هر کدام شامل ۲۵ تست هستند و مدت زمان پیشنهادی برای پاسخگویی به هر تست دین و زندگی، ۴۰ ثانیه و برای هر تست زبان انگلیسی، ۴۸ ثانیه زمان در نظر گرفته شده است. نکته‌ی حائز اهمیتی که در دروس عمومی وجود دارد، این است که این دروس، به عنوان دروس رتبه‌ساز شناخته می‌شوند و می‌توانند تاثیر به سزایی در افزایش تراز داوطلبان داشته باشند. در بین این ۴ درس، درس ادبیات و زبان فارسی به دلیل داشتن بالاترین ضریب در دروس عمومی (ضریب ۴)، به عنوان مهم‌ترین و تاثیرگذارترین درس در رتبه و تراز به شمار می‌رود. و در نهایت، در باب اهمیت دروس عمومی، می‌توان به این نکته اشاره کرد که در سال‌های اخیر، موارد زیادی وجود داشته که چندین داوطلب، در دروس اختصاصی، درصدهای مشابه و نزدیک به هم را کسب کرده بودند و تنها چیزی که سبب اختلاف در رتبه و تراز این داوطلبان شده بود، درصدهای کسب شده در دروس عمومی بود.
معایب و مزایای حذف دروس عمومی از کنکور سراسری
هدف از این تصویب این مصوبه را، می‌توان بدین صورت تفسیر کرد که قرار است سوالاتی با یادگیری عمیق‌تر طراحی شود و در کنکور سراسری نیز، میزان عمق یادگیری داوطلبان سنجیده شود. البته نیاز است که این نکته در نظر گرفته شود که با حذف سوالات عمومی، مدت زمان بیشتری برای پاسخگویی به سوالات تخصصی اختصاص خواهد یافت و این افزایش مدت زمان پاسخگویی، سبب می‌شود که کنکور از حالت مهارت محور بودن خارج شود و دانش‌آموزان با تکیه بر یادگیری‌های عمیق خود و در مدت زمان بیشتر، به سوالات پاسخ خواهند داد. همچنین دانش‌آموزان خیالشان از بابت دروس عمومی راحت است و می‌توانند با آرامش خاطر بیشتری به مطالعه‌ی دروس تخصصی اختصاص دهند و مطمئناً نتایج بهتری نیز خواهند گرفت. در سال‌های اخیر، یکی از معضلاتی که وجود داشته، افزایش سطح دشواری سوالات کنکور و همچنین طراحی سوالاتی بوده که در کتاب‌های درسی اشاره‌ای به آن نشده است. این بی‌عدالتی در کنکور سراسری، که به عنوان بزرگترین آزمون سراسری در کشور شناخته می‌شود، سبب می‌شود که فقط کسانی که در کلاس‌های کنکور شرکت می‌کنند و مبالغ هنگفتی را برای شرکت در این کلاس‌ها و یا تهیه‌ی ویدیوهای آموزشی مختلف هزینه می‌کنند، با موفقیت از آن خارج شوند و دانش‌آموزانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند و خانواده‌هایی که توان پرداخت شهریه‌ی این کلاس‌ها را ندارند، از رقابت جا بمانند. همچنین هزینه‌ی بالای کتاب‌های کمک آموزشی نیز، از دیگر مواردی است که فاصله‌ی این ۲ قشر را بیش از پیش، زیاد می‌کند. به طور مثال دانش‌آموزان برای خرید پک کنکوریوم عمومی مهر و ماه که در دوران جمع‌بندی، کاربرد بسیار زیادی دارد، باید چیزی حدود ۳۲۰ هزار تومان هزینه کنند. به طور کلی اگر بخواهیم برای کل دروس هر سه پایه‌ی دهم، یازدهم و دوازدهم، کتاب کمک درسی تهیه کنیم، مطمئناً با هزینه‌های هنگفتی مواجه خواهیم شد. البته نکته‌ای که باید توجه بیشتری به آن بشود، این است که اگر قرار است تاثیر امتحانات نهایی پایه‌ی دوازدهم، ۶۰ درصد باشد، باز هم شاهد آسیب‌هایی خواهیم بود که قبلاً در کنکور سراسری وجود داشت؛ لذا باید تغییرات اساسی در نظام ارزشیابی صورت بگیرد و سیستم آموزش و پرورش کشور، به سوی پژوهش محور شدن پیش برود.
و در نهایت …
با حذف دروس عمومی از کنکور سال ۱۴۰۲، بخش عمده‌ای از نمره‌ی نهایی آزمون سراسری به سوابق تحصیلی دانش‌آموز (نمرات امتحانات نهایی پایه‌ی دوازدهم) تعلق خواهد یافت؛ اما بزرگترین ایرادی که این مصوبه دارد، این است که پیش از این، دانش‌آموزان می‌توانستند با عملکرد مطلوبی که در دروس عمومی از خود نشان می‌دادند، رتبه و تراز خود را بهبود ببخشند. اما با حذف این دروس، این امکان از میان برداشته خواهد شد و معیار سنجش در کنکور سراسری، فقط دروس تخصصی خواهند بود. البته که این طرح، مزایایی نیز دارد؛ به طور مثال دانش‌آموزان فقط دغدغه‌ی مطالعه و حل تست از دروس اختصاصی را خواهند داشت و با توجه به زمان بیشتری که صرف مطالعه و حل تمرین این درس می‌کنند، یادگیری و فهم عمیق‌تر و کامل‌تری از درس خواهند داشت.
نظرات