آزمایش CBC خون چه بیماری‌هایی را نشان می‌دهد؟

آزمایش CBC  یا complete blood count یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تست‌هایی است با پایش شکل و تعداد انواع سلول‌های خونی مشخص می‌کند که وضعیت سلامت عمومی فرد در چه شرایطی قرار دارد. این آزمایش جز روتین درخواست پزشکان برای اغلب بیماران بوده و تفسیر آن اطلاعات ارزشمندی در خصوص سلامتی یا وجود بیماری‌های خونی احتمالی مانند: لنفوم بورکیت، سرطان خون و انواع تالاسمی می‌دهد. اگر علاقه مندید که در خصوص این آزمایش و تفسیر آن اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

 

آزمایش CBC

تست CBC با ارزیابی تعداد و وضعیت ظاهری گلبول‌های خونی مانند: گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها اطلاعات مهمی در مورد شرایط سلامتی فرد می‌دهد. این تست در اغلب موارد در مواقعی که فرد دچار علائمی از وجود اختلالات خونی(سرگیجه‌های مکرر، سردرد، ضعف، خونریزی شدید) است، درخواست می‌شود. همچنین اگر در پیشینه شخصی فرد سابقه‌ی بیماری‌ خاصی وجود باشد یا عمل جراحی مهمی در پیش باشد؛ این تست جز مهم‌ترین اقدامات و پیش آگهی دهنده در خصوص شرایط عمومی بیمار است.

در این آزمایش ۱۱ پارامتر مهم بررسی می‌شود. این پارامترها شامل موارد زیر است:

·         گلبول‌های قرمز خون (RBC)

این سلول‌های خونی در مغز استخوان تولید شده و پس از بالغ شدن در جریان خون اکسیژن را به بافت‌های مختلف بدن می‌رسانند. داخل این سلول‌ها پروتئین هموگلوبین وجود دارد. این پروتئین به وظیفه اکسیژن‌رسانی گلبول‌های قرمز کمک می‌کند. طول عمر این سلول‌ها به طور متوسط ۱۲۰ روز است. بنابراین بافت مغز استخوان باید دائما گلبول‌های قرمز را تولید کند تا جایگزین سلول‌های از دست رفته یا سلول‌های نابالغ شوند.

بنابراین زمانی که بافت مغز استخوان نتواند وظیفه ساخت سلول را به درستی انجام دهد یا سلول‌ها به علت وجود مشکلاتی در ترشح آنزیم‌ها(موادی که با تاثیر روی سلول یا بافت هدف انجام وظایف خاص را تسهیل می‌کنند) و یا بافت محل بلوغ دچار اشکال باشد؛ خون‌سازی دچار مشکل می‌شود.

تالاسمی، سرطان مغز استخوان و انواع سرطان‌های خون، از جمله بیماری‌هایی هستند که خون‌سازی را دچار نقص می‌کنند. افرادی که خودشان دچار این بیماری‌ها هستند و یا در اقوام درجه یک، فرد مبتلا به انواع این بیماری‌های خونی را دارند؛ باید آزمایش CBC را جهت غربالگری به طور منظم انجام دهد.

·         پلاکت (PLT)

پلاکت‌ها یکی دیگر از انواع سلول‌های خونی هستند. این سلول‌ها به لخته شدن خون در هنگام آسیب کمک می‌کنند. زمانی که در پوست شما شکافی ایجاد شده و به دیواره رگ‌ها آسیبی وارد می‌شود؛ پلاکت‌ها با به هم پیوستن، تشکیل پلاک خونی داده و جلوی خونریزی را می‌گیرند.

تست CBC در واقع مقدار این پلاکت‌ها را می‌سنجد. چنانچه دچار کاهش تعداد پلاکت باشید(ترومبوسیتوپنی) یا پلاکت‌های شما دچار نقص عملکردی باشند، ممکن است در معرض خونریزی بیش از حد قرار بگیرید. *سنجش تعداد پلاکت‌ها یکی از تست‌های مهم قبل از هرگونه عمل جراحی است.

·         هموگلوبین (Hb)

هموگلوبین یکی از پروتئین‌های مهم در داخل گلبول‌های قرمز خون است. این پروتئین وظیفه اکسیژن‌رسانی از ریه به بافت‌های بدن و انتقال دی اکسید کربن از بافت‌ها به ریه را به عهده دارد. چنانچه در تست CBC مقدار هموگلوبین بدن از حد طبیعی کمتر باشد، فرد دچار کم خونی و نقص در اکسیژن‌رسانی است.

·         هماتوکریت (HCT)

این فاکتور نسبت گلبول‌های قرمز خون به پلاسما را نشان می‌دهد. اگر این نسبت از حد طبیعی بالاتر یا پایین‌تر باشد، از وجود مشکلاتی در مسیر خون سازی خبر می‌دهد.

• حجم متوسط گلبول‌های قرمز (MCV)

سنجش MCV  متوسط اندازه گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد. چنانچه در خصوص اندازه ابعاد گلبول‌های قرمز فرد دچار کاهش اندازه یا میکروسیت شده باشد، اندازه MCV کمتر از ۸۰ خواهد بود و اگر اندازه گلبول‌های قرمز از حد طبیعی بیشتر باشد، فرد به اصطلاح دچار ماکروسیت شده و MCV بیشتر از میزان۱۰۰ را نشان می‌دهد.

·         میزان پراکندگی حجم گلبول‌های قرمز (RDW)

RDW تنوع در سایز گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد. میزان این فاکتور باعث تمایز انواع کم خونی می‌شود. برای مثال چنانچه میزان RDW بالا باشد؛ پزشک تشخیص کم خونی ناشی از فقر آهن را می‌دهد و در مقابل اگر میزان RDW از رنج نرمال کمتر باشد؛ نشان دهنده‌ی کم خونی ناشی از تالاسمی است.

·         میانگین غلظت هموگلوبین بدن (MCHC)

این تست میزان پروتئین هموگلوبین خون را ارزیابی می‌کند. این پروتئین وظیفه انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن را به عهده دارد.

·         متوسط هموگلوبین در گلبول‌های قرمز (MCH)

نتیجه این تست در آزمایش CBC اندازه گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد. چنانچه فردی دچار کم خونی باشد اما میزان MCV بالا نشان داده شود، مشخص می‌شود که علت کم خونی فرد پایین بودن مقدار ویتامین B12 است.

علائم سرطان خون در آزمایش CBC

زمانی که سلول‌های بدن دچار رشد و تکثیر بیش از اندازه می‌شوند سرطان رخ می‌دهد. در حالت عادی سلول‌های بدن پس از بلوغ به مدت ۱۲۰ روز در خون گردش دارند و پس از آن به اصلاح پیر شده و دچار مرگ سلولی می‌شوند. اما زمانی که به علت تنظیم‌های غلط سلولی، سلول‌ها سرطانی می‌شوند، دچار تکثیر بیش از اندازه شده و نامیرا می‌شوند.

اگر تشخیص سرطان به موقع صورت بگیرد فرد با احتمال زیاد به طور کامل درمان می‌شود. یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در بدن سرطان خون است. این سرطان سبب رشد و تکثیر بیش از اندازه سلول‌های خونی در مغز استخوان می‌شود. مهم‌ترین راه‌ تشخیص سرطان خون انجام تست CBC است. چنانچه فرد تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های خونی داشته باشد، نتایج به صورت زیر مشخص می‌شود.

Ø      افزایش گلبول‌های سفید (wbc)

افزایش تعداد گلبول‌های سفید نشان دهنده وجود بیماری‌های حاد مثل سرطان و ابتلا به عفونت است. زمانی که بدن سلول بیگانه یا غیر طبیعی را شناسایی می‌کند با تولید و فراخوانی بیشتر گلبول‌های سفید تلاش می‌کند آن عامل بیگانه را از بین ببرد. بنابراین چنانچه میزان WBC در آزمایش خون بالا باشد؛ باید سریعا فرد برای پایش به پزشک مراجعه کند.

Ø      افزایش گلبول های قرمز( RBC )

همانطور که اشاره شد سرطان با ازدیاد تکثیر سلول‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین یکی از علائم سرطان خون در آزمایش CBC، افزایش بیش از اندازه تعداد گلبول‌های قرمز CBC است.

Ø      کاهش پلاکت ها(plt)

سرطان‌هایی مثل لوسمی و لنفوما که منشا خونی داشته و مغز استخوان را درگیر می‌کنند، سبب کاهش در میزان پلاکت‌های خون می‌شوند. بنابراین بیمارانی که دچار انواع سرطان‌های خون هستند، باید بیشتر از سایرین از خودشان در برابر آسیب‌ها مراقبت کنند.

آزمایش CBC  چه بیماریهایی را نشان می‌دهد؟

مهم‌ترین بیماری‌هایی که از سنجش میزان RBC مشخص می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

•            خونریزی حاد یا مزمن
•           تخریب گلبول‌های قرمز، (موجب کم خونی همولیتیک می‌شود)
•           اختلالاتی که بر مغز استخوان و گلبول‌های قرمز تأثیر می‌گذارد
•           کمبود ویتامین‌های ضروری مانند: کمبود آهن، فولات یا ویتامین B12
•           برخی از انواع سرطان‌ها
•           بیماری‌های مزمن مانند التهاب یا اختلال در عملکرد اندام‌ها

با وجود بیماری‌های زیر میزان گلبول‌های سفید یا WBC به طور معنی داری تغییر می‌کند:

•            آسیب کبدی (سوء مصرف الکل یکی از مهم‌ترین دلایل آن است)
•            عفونت‌های شدید
•            طحال بزرگ یا آسیب دیده
•            بیماری‌های خود ایمنی
•            شرایطی که عملکرد طبیعی مغز استخوان را مختل می‌کند
•            مصرف برخی از داروها
•             شیمی درمانی

مهم‌ترین دلایلی که در آزمایش CBC به شدت میزان پلاکت ها را دستخوش تغییر می‌کنند؛ شامل:

•            انواع اختلالات خونی که باعث تخریب بافت پلاکت می‌شود
•            مصرف برخی از داروها
•             شیمی درمانی
•            بزرگ شدن طحال
•            آسیب به مغز استخوان
•            بارداری
•           وجود عفونت یا انگل
•           بیماری ویروسی

تفسیر آزمایش CBC

برای تفسیر آزمایش CBC لازم است که شما با رنج نرمال فاکتورهای خونی آشنا باشید. خوانش تعداد سلول‌ها از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است؛ بنابراین بهترین راه برای بررسی نتیاج، دقت به بازه عددی است که در کنار نتیجه سنجش هر آزمایش نوشته شده.

نتیجه گیری صحیح آزمایش تنها به وسیله پزشک و با در نظر گرفتن جنسیت، سن، سابقه بیماری و شرایط عمومی افراد صورت می‌گیرد. بنابراین توصیه می‌کنیم قبل از مشورت با پزشک، از نتیجه گیری زودهنگام اجتناب کنید. اگر علاقه مندید که نتیجه آزمایش خود را سریع‌تر متوجه شده و در شرایط پاندمی کرونا به مراکز درمانی مراجعه نکنید؛ توصیه می‌کنیم از تفسیر آنلاین آزمایش استفاده کنید.

آزمایش CBC در منزل و تفسیر آنلاین با هومکا

با استفاده از خدمات هومکا دیگر لازم نیست به صورت فیزیکی به مراکز درمانی مراجعه کنید. با وجود بیماری‌های مختلف و ریسک بالای انتقال آن پیشنهاد می‌کنیم برای پایش سلامت خود از خدمات آزمایش در منزل شرکت هومکا استفاده کنید. شرکت هومکا با بهره گیری از بهترین متخصصان علوم آزمایشگاهی ضمن اینکه بهترین خدمات را در راحت‌ترین و بدون خطرترین شرایط به شما ارائه می‌دهد؛ شما می‌توانید تفسیر نتایج آزمایش خود را با کمک پزشکان مجرب مجموعه، به صورت آنلاین دریافت کنید.

قابل ذکر است که خدمات این مجموعه به همه ساکنین استان تهران، کرج و حومه و مشهد ارائه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.